афёра і афе́ра, ‑ы, ж.
Рызыкоўная нядобрасумленная справа з мэтай выгады, нажывы. Раптам пасля адной асабліва дзёрзкай афёры крымінальны росшук насцярожыўся. Лужанін. Уся гэта ксяндзоўская афёра была патрэбна на тое, каб яшчэ больш умацаваць перад людзьмі аўтарытэт каменя. Пестрак.
•••
Пайсці (пусціцца) на афёру гл. пайсці.
[Фр. affaire — справа.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гандлява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; незак.
1. кім-чым, з кім-чым і без дап. Весці гандаль.
Г. таварамі шырокага ўжытку.
Г. з замежнымі краінамі.
2. перан., кім-чым. Рабіць што-н. прадметам гандлю дзеля матэрыяльнай выгады.
Г. сваім сумленнем.
3. Займацца гандлем як прафесіяй.
Гандлюе ў магазіне.
Вучыцца г.
4. Пра гандлёвае прадпрыемства: прадаваць, адпускаць тавар.
Магазін гандлюе да 22 гадзін.
|| наз. гандлява́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кары́сць, -і, ж.
1. Добрыя, спрыяльныя вынікі для каго-, чаго-н.
Прынесці к. радзіме.
2. Матэрыяльная выгада для каго-, чаго-н.; прыбытак.
Мець к. са сваёй працы.
◊
Гаварыць на карысць каго-чаго — служыць доказам, пацвярджэннем дадатных якасцей каго-, чаго-н.
На карысць каго-чаго —
1) са станоўчымі вынікамі для каго-, чаго-н.
Справа вырашылася на карысць работніка;
2) дзеля чыёй-н. выгады, карысці.
Змена месца службы пайшла яму на карысць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шку́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Уст. Які мае адносіны да шкуры (у 1 знач.), звязаны з апрацоўкай ці продажам шнур. Шкурныя абрэзкі.
2. Разм. Звязаны з клопатамі толькі пра асабістыя выгады, інтарэсы. [Шохан:] — Я думаў, Мудрык — Гамлет.. А ў яго шкурная праўда. Нават не эгаіст ён. Эгацэнтрыст... Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запрада́цца, ‑дамся, ‑дасіся, ‑дасца; ‑дадзімся, ‑дасцеся, ‑дадуцца; зак.
Разм. Узяць задатак пад якую‑н. службу, работу пры дагаворы з кім‑, чым‑н. Запрадацца замежнай разведцы. // Поўнасцю падпарадкавацца каму‑н. за якія‑н. выгады. — Не трэба нам і настаўнік, што за аб’едкі з панскага стала запрадаўся панам з душою! Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падагу́ліць, ‑гулю, ‑гуліш, ‑гуліць; зак., што.
Падлічыць суму, падвесці вынікі вылічэнняў. Падагуліць суму расходаў. Падагуліць вынікі надояў малака. // Падвесці вынікі якой‑н. работы, справы, намеціць выгады; абагульніць. Падагуліць сказанае. Падагуліць вынікі сацспаборніцтва. □ Час падагуліць усе змены, усё тое новае, што з’явілася ў мове ад Кастрычніцкай рэвалюцыі да нашых дзён. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нявы́гадна,
1. Прысл. да нявыгадны.
2. безас. у знач. вык. Не прыносіць прыбытку, выгады, карысці. Гэтыя гандляры клапоцяцца перш за ўсё аб тым, выгадна ім або нявыгадна браць нейкую старую паношаную рэч. Прокша. Завязваць бой нават з невялікай групай пасля такога рэйду нам было нявыгадна: мала патронаў, людзі і коні падалі ад стомленасці. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́гада, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Карысць, прыбытак; разлік. На аснове ўзаемнай выгады. Двайная выгада. □ [Ціток:] — Якая ж выгада, пане мой, добраму гаспадару з гэтым лесам знацца, калі б заработку ніякага не было? Лобан.
2. Тое, што і выгода (у 1, 2 знач.). [Павел Сцяпанавіч:] — Тут, дзе павінна стварыцца затока, самая выгада для гусей і качак. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
е́хаць, е́ду, е́дзеш, е́дзе; е́дзем, е́дзеце, е́дуць; едзь; незак.
1. Рухацца куды-н. пры дапамозе якіх-н. сродкаў перамяшчэння.
Е. на электрычцы.
Е. у машыне.
Е. вярхом.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рухацца (пра сродкі перамяшчэння).
Едзе аўтамабіль.
3. Накіроўвацца куды-н. пры дапамозе сродкаў перамяшчэння; ад’язджаць.
Е. на працу.
Е. за мяжу.
4. Ссоўвацца, саслізгваць са свайго месца.
На мокрай сцежцы ногі едуць убакі.
5. перан., на кім-чым. Выкарыстоўваць у сваіх інтарэсах, для сваёй выгады (разм.).
Ён едзе на памочніках.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
по́ліўка, ‑і, ДМ ‑ліўцы; Р мн. ‑лівак; ж.
1. Суп з якой‑н. прыправай (мучной, крупяной, бульбянай і пад.). [Гаспадыня:] — Гарась любіць на снеданне бульбяную поліўку. Лобан.
2. Рэдкая частка якой‑н. ежы; жыжка. [Хімка:] — Нальеш поліўкі з крупніку і забеліш малаком.., — толькі, дастаючы, не выкулі гаршка. Гурскі.
•••
(Прадацца) за сачавічную поліўку — здрадзіць чаму‑н. важнаму, асноўнаму, значнаму з-за карысці, дробязнай выгады.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)