Мілёр ’вугаль для кузні’ (Ян.), мі́ляр ’доўгі капец дрэва, закрытага зямлёй, з якога выпальвалі дрэўны вугаль’ (усх.-палес., Лучыц-Федарэц), мазыр. мулёры ’печ, у якой выпальвалі дрэўны вугаль’ (Іванова, «Рэгіян. традыцыі ва ўсх.-слав. мовах…», Гомель, 1980). З польск. mielerz, milerz ’касцёр бярозавых дроў, які выпальвалі ў яме’ (> прозвішча Мележ). Параўн. таксама чэш., miliž, славац. mila (< ням. Meiler), якое з лац. mīliārium ’тысяча кавалкаў, напр., пален’ — адзінка ліку (Махэк₂, 363). Гл. таксама мы́ляр.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

раздрабні́ць, -рабню́, -ро́бніш, -ро́бніць; -ро́бнены; зак., што.

1. Зрабіць дробным, больш дробным; раскрышыць.

Р. вугаль.

2. Раздзяліць на часткі, групы; расчляніць.

Р. сілы праціўніка.

|| незак. раздрабня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. раздрабне́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нарубі́ць, ‑рублю, ‑рубіш, ‑рубіць; зак., чаго.

Спец. Вырубіць, здабыць у шахце (пра каменны вугаль). Нарубіць вугалю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ву́гальшчык, ‑а, м.

1. Работнік вугальнай прамысловасці.

2. Той, хто вырабляе драўняны вугаль. // Рабочы вугальнага склада.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адгрузі́ць, -ружу́, -ру́зіш, -ру́зіць; -ру́жаны; зак., што.

Пагрузіўшы, падрыхтаваць да адпраўкі або адправіць.

А. станкі для завода.

А. вугаль.

|| незак. адгружа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. адгру́зка, -і, ДМ -зцы, ж.

|| прым. адгру́зачны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шы́хта, -ы, ДМ -хце, шыхт, ж. (спец.).

Сумесь матэрыялаў (руда, флюсы, кокс, вугаль і інш.), узятых у пэўнай прапорцыі, якую загружаюць у плавільныя печы для перапрацоўкі.

Закласці шыхту спецыяльнай сталі.

|| прым. шы́хтавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лучы́ніна, ‑ы, ж.

Разм. Адна шчэпка лучыны. Паправіць матка лучыніну, адаб’е вугаль, каб яна не дыміла. Гарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каксава́цца, ‑суецца; незак.

1. Ператварацца ў кокс. Асабліва цэніцца вугаль, які добра каксуецца.

2. Зал. да каксаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

газіфікава́цца, ‑куецца; незак.

1. Паддавацца газіфікацыі (у 1 знач.). Каменны вугаль добра газіфікуецца.

2. Зал. да газіфікаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сапрапе́левы, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае адносіны да сапрапелю. Сапрапелевы глей. // Які ўтварыўся з сапрапелю. Сапрапелевы вугаль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)