вугаль назоўнік | ніякі род

  1. (мн. вуглі). Цвёрдае гаручае выкапнёвае рэчыва арганічнага паходжання.

    • Каменны в.
    • Буры в.

  2. (мн. вуглі і вугалі). Рэшткі няпоўнага згарання драўніны; кавалак абгаралага дрэва.

    • Драуляны в.
    • Выграбі вугалі з печы.
    • Белы вугаль — пра рухаючую сілу вады.
    • Блакітны вугаль — пра рухаючую сілу ветру.

|| памяншальная форма: вугалёк, вугельчык і вугольчык.

|| зборны назоўнік: вуголле.

|| прыметнік: вугальны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

ву́галь, ‑ю; мн. вуглі́, ‑ёў і вугалі́, ‑ёў; м.

1. (мн. вуглі́). Цвёрдае гаручае выкапнёвае рэчыва арганічнага паходжання. Каменны вугаль. Буры вугаль.

2. (мн. вуглі́ і вугалі́). Рэшткі няпоўнага згарання драўніны; кавалак абгарэлага дрэва. Драўняны вугаль. // Матэрыял для малявання. Маляваць вугалем.

•••

Белы вугаль — рухаючая сіла вады.

Блакітны вугаль — рухаючая сіла ветру.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ву́галь, -ля м.

1. у́голь;

драўня́ны в. — древе́сный у́голь;

каме́нны в. — ка́менный у́голь;

○ бе́лы в. — бе́лый у́голь;

блакі́тны в. — голубо́й у́голь;

бу́ры в. — бу́рый у́голь;

2. (кусок обгоревшего дерева) у́голь, уголёк

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Ву́галь (БРС, Нас., КТС, Шат., Касп., Гарэц., Бяльк., Мядзв.). Рус. у́голь, укр. ву́гіль, ст.-рус. оуг(ъ)ль, ст.-слав. ѫгль ’вугаль’, балг. въгле н. р. ’вугаль’, серб.-харв. у̏гаљ, славен. vọ̑gel, чэш. uhel, славац. uhol, польск. węgiel, в.-луж. wuhl, wuhel, н.-луж. hugel. Прасл. ǫgъlъ (Махэк₂, 666; Скок, 3, 537). Роднаснае літ. anglìs, ст.-прус. anglis, він. скл. адз. л. añglį̌, усх.-літ. ánglis, лат. ùogle, ст.-інд. áṅgāraḥ ’вугаль’, н.-перс. angišt ’тс’ (Траўтман, 8; Фрэнкель, 10; Фасмер, 4, 146). Сольмсен (Unters., 218) дапускае магчымасць роднасці з агонь. Аб гэтым гл. таксама Тапароў, Прус., 87.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вугальшчык назоўнік | мужчынскі род

  1. Той, хто здабывае вугаль, шахцёр.

  2. Той, хто вырабляе драўняны вугаль.

|| жаночы род: вугальшчыца.

|| прыметнік: вугальшчыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

каксаўны прыметнік

Які дае каштоўны кокс.

  • К. вугаль.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

насыпам прыслоўе

У рассыпачным стане, без тары.

  • Вугаль перавозяць н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

нагара прыслоўе | спецыяльны тэрмін

У шахцёраў: з шахты на паверхню зямлі.

  • Выдаць вугаль нагара.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

шуфляваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Зграбаць, ссыпаць, перасыпаць і пад. шуфлем.

  • Ш. вугаль.

|| назоўнік: шуфляванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

charcoal [ˈtʃɑ:kəʊl] n. драўні́нны ву́галь

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)