воро́та мн.

1. варо́ты, -ро́т ед. нет; (глухие, крытые сверху) бра́ма, -мы ж.; (простые деревенские — ещё) ве́сніцы, -ніц ед. нет;

2. анат. варо́ты, -ро́т ед. нет;

3. спорт. варо́ты, -ро́т ед. нет;

футбо́льные воро́та футбо́льныя варо́ты;

◊

триумфа́льные воро́та трыумфа́льная бра́ма;

се́меро воро́т и все в огоро́д погов. сямёра варо́т і ўсе ў агаро́д;

от воро́т поворо́т погов. ад варо́т паваро́т.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жывасі́лам, прысл.

Сілком, гвалтоўна. Шоргаюць і рыпяць, мусіць адарваныя жывасілам з завесаў, у .. двары вароты. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гандбо́л, ‑а, м.

Камандная спартыўная гульня, у якой ігракі імкнуцца рукамі закінуць мяч у вароты праціўніка.

[Англ. hand — рука і ball — мяч.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

брама; вароты, весніцы (мн.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

варо́тны, ‑ая, ‑ае.

Спец. У выразе: варотная вена — буйны вянозны сасуд, які нясе кроў у вароты печані.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бра́ма, -ы, мн. -ы, брам, ж.

Шчыльныя, на дзве палавіны, крытыя зверху вароты, якія закрываюць галоўны ўваход на тэрыторыю горада, завода, двара і інш.

Заводская б.

Трыумфальная б.

|| памянш. бра́мка, -і, ДМ -мцы, мн. -і, -мак, ж.

|| прым. бра́мны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шу́ла, -а і шуло́, -а́, мн. шу́лы, шул і шу́лаў, н.

1. Бервяно ці тоўсты брус з высечанымі пазамі, замацаваны ў чым-н. вертыкальна.

Хата на шулах, без вуглоў.

2. Слуп ці брус, на які падвешваецца створка варот.

Навесіць вароты на шулы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

множналі́кавы, ‑ая, ‑ае.

У выразе: множналікавы назоўнік — назоўнік, які ўжываецца толькі ў множным ліку, напрыклад: вароты, сані, шахматы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пушбо́л, ‑а, м.

Спартыўная камандная гульня, якая заключаецца ў тым, што вялікі скураны мяч прапіхваецца ў вароты праціўніка.

[Ад англ. push — піхаць і ball — мяч.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ве́снікі мн. л. ’вароты ў двор, зробленыя з дошак, або з лазы’ (карэліц., Янк. Мат.), ве́сьнікі ’вароты’ (Касп., Чач.), ві͡е́сьнікі ’шырокія вясковыя вароты, брамка’ (Мал.), вілен., мін., гродз. ве́снікі ’простыя вясковыя вароты’, ве́снічкі ’вузкія, як прайсці чалавеку, дзверы ў плоце, варотцы’ (КТС). Рус. перм. ве́шники ’праходы ў плацінах для выпуску лішняй вады’, вяц., кір. вешники́ ’тс’, перм. ’слупы ў гэтых праходах’, ярасл. ’вяршнік у веснічках’, польск. wieśnik ’весніцы ў канцы вёскі’. Паходзіць ад vьsь ’вёска’; звычайна лексема ўжываецца з суф. ‑ніц‑ы (гл. ве́шніцы), суфікс ‑нік(і) можна растлумачыць уплывам семантычнай сувязі з ве́снік (гл.): вароты ў пачатку вёскі былі першым сведкам і вестуном таго, што ў вёску прыбываў новы, незнаёмы чалавек.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)