пала́дзіцца, ‑ладжуся, ‑ладзішся, ‑ладзіцца; зак.
Разм. Прыйсці да ладу, да згоды; памірыцца. [Саўка:] Эх, бяда з гэтымі старымі... Ніяк не паладзяцца! Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыту́га 1 ’жэрдка, лата (у саламянай страсе)’ (чач., Мат. Гом.). Рус. дыял. приту́га ’жэрдка, дубец, вяроўка, якімі прыціскаюць, змацоўваюць салому, чарот на страсе’, укр. приту́жина ’тс’. Да тугі (гл.).
Прыт́уга 2 ’смутак, жаль, маркота; змярцвенне’; ’цяжкае становішча; нястача; бяда’ (Нас., Шн., Песні, Кос., Гарэц., Др.-Падб., Касп., Бяльк.; карм., Мат. Гом.; Ян.; калінк., Сл. ПЗБ), пріту́га ’туга; нудны настрой’ (Бяльк.), прыту́жэны ’тужлівы’ (ТС). Параўн. укр. приту́га ’гора, бяда; смутак, туга’, серб.-харв. при̏туга ’бяда, няшчасце’, ст.-слав. приту́жати ’засмучаць, маркоціцца, трывожыць’. Прасл. *pritǫga ’гора, бяда’ (ЕСУМ, 4, 581). Да туга́, тужы́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нядба́лец, ‑льца, м.
Разм. Нядбалы, лянівы чалавек. Бяда няўмекам і нядбальцам, Хто шнур зжуе няроўным плехам — Антось яго ўжо дойме смехам. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчамлёткі, ‑аў; адз. няма.
1. Прыстасаванне для заціскання чаго‑н.
2. перан. Тое, што перашкаджае, скоўвае, пазбаўляе свабоды. // Бяда, нястача, цяжкае бядотнае становішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звянча́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Аб’яднаць шлюбам па царкоўнаму абраду; павянчаць. Злюбіліся ў сяле тым двое, Ды вось бяда — няма каму Звянчаць. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шалахту́н, ‑а, м.
Абл. Балбатлівы чалавек; пустазвон. Благі той сват, што, дзе трэба, спрытна пагаварыць не ўмее, але бяда, калі і залішне шалахтун. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прычыні́цца¹, -ыню́ся, -ы́нішся, -ы́ніцца; зак.
1. да чаго. Стаць прычынай чаго-н.
Самаахвярная праца людзей прычынілася да росквіту гаспадаркі.
2. да чаго. Стаць саўдзельнікам якой-н. справы; далучыцца да чаго-н.
П. да развіцця музычнага мастацтва. П. да размовы.
3.(1 і 2 ас. не ўжыв.). Здарыцца, адбыцца.
Прычынілася бяда.
|| незак. прычыня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дада́цца, ‑дасца; ‑дуцца; зак.
Разм. Далучыцца, дабавіцца ў дадатак да чаго‑н. Астатняе дадасца. □ Да ўсіх Галіных бядот дадалася новая, ужо зусім рэальная бяда. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Някры́тая ’яўная бяда, бачная небяспека’ (Нас.). Тубуізаваная назва, параўн. нялёгкая, нячыстая і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ню́жа ’бяда, галеча; рой мошак’ (Сержп. Грам.). Гл. пума, змякчэнне н мае экспрэсіўны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)