рассялі́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -се́ліцца; -се́лімся, -се́ліцеся, -се́ляцца; зак.
1. Пасяліцца ў розных месцах.
Р. на беразе возера.
2. Пасяліцца асобна (пра тых, хто жыў разам).
У хаце цесна, р. трэба.
|| незак. рассяля́цца, -я́ецца; -я́емся, -я́ецеся, -я́юцца.
|| наз. рассяле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
самасто́йны, -ая, -ае.
1. Які існуе асобна ад іншых; незалежны.
Самастойная дзяржава.
Жыць самастойна (прысл.).
2. Здольны дзейнічаць сам, без чужой дапамогі.
С. чалавек.
Самастойныя паводзіны.
3. Які робіцца сваімі сіламі або па сваёй ініцыятыве, без пабочнага ўплыву.
Самастойнае даследаванне.
|| наз. самасто́йнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бедла́м, ‑у, м.
Разм. Неразбярыха, шум, вэрхал. [Максім:] — Ды плюнь ты на ўсю іхнюю гаспадарку і ўвесь іх дамашні бедлам, пачні ты жыць асобна. Машара.
[Англ. bedlam.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знемажэ́нне, ‑я, н.
Стан поўнай стомленасць, бяссілля, знямогі. Працаваў [Фларыян Ждановіч] гадзінамі асобна з кожным акцёрам, выматваў усе жылы і сам стамляўся да поўнага знемажэння. Мядзёлка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ге́стка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
Верхняя асобна скроеная частка плацця, блузкі, да якой на вышыні грудзей прышываецца астатняя частка і рукавы; какетка (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гру́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Памянш. да груда (у 1, 3 знач.). Асобна ўзвышаліся грудкі шруб, раскладзеных па калібрах, ляжалі паіржавелыя цвікі. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ По́прыч ’асобна, паасобку’ (Нас., Байк. і Некр.), попрыж ’тс’ (ТС), параўн. укр. попріч ’насуперак’. Відавочна, звязана з апрыч ’асобна’ (Нас.), апрычны ’асобна, паасобку’ (Нас.), што разглядаюцца як вынік кантамінацыі з апрача (гл.). Украінскае слова выводзяць з прыназоўнікаў попри ’пры, насуперак, паўз’ і пріч ’акрамя’ (ЕСУМ, 4, 519). З улікам формы попрыж можна дапусціць сувязь з прыгаць, прылсыць ’скакаць’ (гл.), параўн. попрыг ’асобна, паасобку’ (Нас.), прыіскі ’скакуны’, тады семантычна ідэнтычнае слову адскок ’адыход, аддзяленне’ (гл. адсека).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
двана́ццаць, ‑і, ліч. кольк.
Лік 12. Тры разы па чатыры — дванаццаць. // Колькасць 12. Дванаццаць гадзін. Па дванаццаць рублёў. □ Група коннікаў, чалавек дванаццаць, ехала асобна, шчыльна вбітаю кучкаю. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разасяро́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго-што.
Раздзяліўшы на драбнейшыя групы, размясціць кожную з іх асобна, у некалькіх месцах. Хутка разасяродзілі машыны і без прыпынку ішлі далей. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паадса́джваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. Пра многае — апдзяліўшы, пасадзіць на новае месца.
П. буракі.
2. што. Пра многае — замест таго, што прапала, згінула, пасадзіць зноў.
П. бульбу.
3. каго. Пра многіх — прымусіць сесці асобна.
П. вучняў за асобныя парты.
4. каго. Пра многіх — адняць ад маці.
П. цялят.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)