Verbum

Вечару́ха ’вечарынка перад вяселлем у жаніха’ (Інстр. II); ’вечар перад вяселлем у маладой’ (Бяльк.), рус. вечеру́ха: паўд. ’вячэрняя забава, вечарынка’, арл., разан. ’дзявочнік напярэдадні вяселля’, арл., смал., калуж. ’вячэрняя бяседа вясельных гасцей’. Беларуска-рускае ўтварэнне ад вечар (гл.) пры дапамозе экспрэсіўнага суф. ‑ux‑a.

Во́дліж ’адліга’ (Жд., 1). Укр. ві́дліж ’тс’. Ад адліг‑ (гл. адліга) пры дапамозе суф. ‑jь, відавочна, не без уплыву польск. odwilż ’тс’. Рудніцкі (1, 415), наадварот, для ўкр. відліж мяркуе паходжанне з польск. odwilż і ўплыў відлига, што больш складана і патрабуе яшчэ метатэзу л.

Вужа́ка ₁ ’змяя, вуж’ (БРС, Нас., Касп., Бяльк., Яруш., Гарэц., Мядзв., Інстр. II, Мат. Гом.); ’мінога Lamperta mariae Berg’ (З жыцця); ’злая, хітрая жанчына’ (Нас.). Рус. ужа́ка, укр. вужа́ка. Ад вуж ₁ (гл.) пры дапамозе суф. ‑ака.

Вужа́ка ₂ ’ядавіты грыб’. Ад вуж. Гл. вужоўкі.

Ву́згалавень ’накладка на пярэднюю вось воза пры перавозцы бярвення’ (Шат.), ву́зголовень ’плашка, у якой замацоўваюцца ручкі (у возе)’ (лун., Шатал., Маслен.), у́зголовень ’тс’ (Маслен.). Гл. ву́згалавак, суфіксацыя характэрна для назваў дэталей у возе і санях; параўн. палес. на́головень ’вяз, які злучае галоўкі саней’ і пад.

Вучо́ба (БРС, КТС), рус. учёба. Утворана пры дапамозе суф. ‑ьba ад дзеяслова *učiti, гл. вучыць; параўн. укр. учба, чэш. učba, рус. учебный ’які мае адносіны да вучобы’, чэш. učebný ’тс’; бел. слова ізаляванае і, відаць, з’яўляецца новым запазычаннем з рус.; параўн. Юргелевіч, Курс, 133.

Вы́права ’падрыхтоўка і забеспячэнне ў дарогу; адзенне, бялізна, посуд і г. д., якія, акрамя пасагу, падрыхтоўваюцца дзяўчыне пры выхадзе замуж’ (Нас.), выпра́ва ’адпраўленне ў дарогу’ (Гарэц., Др.-Падб., Яруш.). Укр. ви́права, польск. wyprawa ’тс’, в.-луж. wuprawa ’догляд, клопаты’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад выправіць (гл.).

Вінакурня ’вінакурны завод, бровар’ (БРС, КТС). Укр. виноку́рня, рус. виноку́рня, ст.-рус. винокурня (з XVII ст.) ’тс’. Утворана па тыпу іншых Nomina loci пры дапамозе суф. ‑ьnʼa (які служыць для ўтварэння назваў закрытых памяшканняў) ад дзеяслова вінакурыць ’гнаць віно, гарэлку’ (ці ад назоўніка вінаку́р).

Віравы: віравая вада, віравы шчупак ’які мае адносіны да вір ₁ (КТС). Укр. вирови́й ’вірны, віровы, бяздонны, дрыгвяны’, рус. вирово́й, вырово́й ’тс’, польск. wirowy ’вярчальны; віхравы’, чэш. vírový, vířivý ’тс’, славац. vírový ’віравы’. Адназоўнікавы прыметнік, утвораны пры дапамозе суф. ‑ав‑ы (< прасл. ov‑ъ).

Віснуць ’вісець, паволі спускаючыся ўніз; гарнуцца, хіліцца; ацірацца, быць неадступна’ (БРС, Нас.). Укр. виснути, рус. виснуть ’тс’, польск. wisnąć ’звісаць’; павяваць, дзьмуць’, каш. vʼisnǫc ’абвісаць’, чэш. visnouti ’тс’, балг. висна ’вісець, навісаць; ацірацца’. Прасл. visnǫti. Інфінітыў, утвораны пры дапамозе суф. ‑nǫ‑ti. Да вісе́ць (гл.).

Здо́льны ’такі, што ўмее ці можа што-н. рабіць, таленавіты’. Польск. zdolný, чэш., славац. zdolný ’тс’, славен. zdọ̑ljnji ’ніжні’ (< zdolu ’знізу’). Бел. здо́льны, відаць, з польск. zdolny, утворанага ад zdoleč ’змагчы’ — дзеяслова, пашыранага ў гэтым знач. у зах.-слав., пры дапамозе суф. ‑n‑. Параўн. здолець.