чередова́ние в разн. знач. чаргава́нне, -ння ср.;

чередова́ние труда́ с о́тдыхом чаргава́нне пра́цы з адпачы́нкам;

чередова́ние зву́ков лингв. чаргава́нне гу́каў;

чередова́ние гла́сных лингв. чаргава́нне гало́сных;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

звальне́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. звальняць — звольніць і звальняцца — звольніцца; пастаяннае або часовае вызваленне ад працы, службы і пад. Падаць заяву аб звальненні. □ Быў выхадны дзень, салдатам далі звальненне. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нава́тар, ‑а, м.

Той, хто ўносіць і ажыццяўляе новыя, прагрэсіўныя ідэі, прынцыпы, прыёмы ў якой‑н. галіне дзейнасці. Наватары вытворчасці. □ Творчая думка наватараў адкрывае новыя і новыя магчымасці павышэння прадукцыйнасці працы. «Беларусь».

[Ад лац. novator — абнавіцель, вынаходнік.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нако́нт, прыназ. з Р.

Спалучэнне з прыназоўнікам «наконт» выражае аб’ектныя адносіны: указвае на прадмет ці з’яву, якія з’яўляюцца аб’ектам думкі, выказвання, меркавання. Думкі наконт працы. □ [Міхал:] — І наконт кватэры таксама паставім пытанне... Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напераво́дзіць, ‑воджу, ‑водзіш, ‑водзіць; зак., каго-чаго.

Разм.

1. Перамясціць у іншае месца (знаходжання, працы, вучобы і інш.) у вялікай колькасці.

2. Патраціць, расходаваць без асаблівай карысці многа чаго‑н. Напераводзіць грошай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разарва́насць, ‑і, ж.

Адсутнасць сувязі паміж кім‑, чым‑н.; адсутнасць цэласнасці, раз’яднанасць. Разарванасць тэрыторыі пашырэння якой‑н. з’явы. □ Так у супярэчлівых адносінах да працы праяўляецца разарванасць псіхікі чалавека буржуазнага ладу. У. Калеснік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

штоме́сячны, ‑ая, ‑ае.

Які бывае, адбываецца, праводзіцца і пад. кожны месяц. Штомесячная аплата працы. □ Падтрымаць рэпутацыю Булая цяпер магло штомесячнае перавыкананне вытворчага плана. Шыцік. // Які выходзіць, выдаецца раз у месяц. Штомесячны часопіс.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вярэ́кша — жартаўлівы зварот да дзіцяці (Працы, 6), рус. смал. верекса ’міфалагічная істота, якая выклікае ў дзіцяці хваробу, ад чаго дзіця плача, капрызіць’. Звязана з літ. ver̃kti, verkšlénti ’плакаць’, verksnỹs, verkšnà ’плакса’. Аб бел. суф. ‑ш‑а гл. Сцяцко, Афікс. наз., 75–76.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мацяры́зна ’зямельная або маёмасная ўласнасць, атрыманая ў спадчыну па мацярынскай лініі’ (Гарб.; Працы, 8, Нас.; шчуч.Сцяшк. Сл.), ст.-бел. материзна, матерызна ’мацярынская спадчына’ (XV ст.), люди материзные ’адзін з відаў прыгонных’ запазычаны са ст.-польск. macierzyzna ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 78).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Путні́на ’гультайка’ (чач., Мат. Гом.), ’свавольнік’ (Юрч. Фраз. 1), пу́тніца ’тс’ (там жа), рус. путница ’распутная жанчына’. Ад путны ’спраўны, здольны’ (гл.) з супрацьлеглым значэннем, параўн. смал. путнина ’штосьці добрае, прыдатнае для працы’, магчыма, у выніку збліжэння з путацца ’бадзяцца’, гл. путаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)