ласі́на, ‑ы, ж.
1. Вырабленая скура лася ці аленя. Папружка з ласіны.
2. Мяса лася. Тут .. на ражне ласіна вяліцца — Дабаўка да пайка сухога. Хведаровіч.
3. толькі мн. (ласі́ны, ‑сі́н). Штаны з ласінай скуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапячы́, -пяку́, -пячэ́ш, -пячэ́; -пячо́м, -печаце́, -пяку́ць; -пёк, -пякла́, -ло́; -пячы́; -пе́чаны; зак., што.
1. Даць спячыся да поўнай гатоўнасці.
П. мяса.
2. Прапаліць чым-н. моцна нагрэтым.
П. дзірку ў дошцы.
3. Правесці які-н. час, пекучы што-н.
Усю ноч прапяклі хлеб.
|| незак. прапяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пе́лец ’маленькі кавалак сала’ (лун., Шатал.), пе́лесць ’пласт (мяса, сала)’ (Нас.). Відазмененае пад уплывам польск. połeć усходне-славянскае полътъ ’кавалак’. Гл. полць; магчымы ўплыў папярэдняга слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
саці́н, ‑у, м.
Баваўняная ці шаўковая тканіна, якая мае гладкі бліскучы правы бок. Нямала спакусы тут і для самой гаспадыні: і гэтакі, што мяса, шчыльны і мяккі мультан, і сацін, і корт на спадніцу. Васілевіч.
[Ад фр. satin — атлас.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сёмга, ‑і, ДМ ‑мзе, ж.
Каштоўная прамысловая рыба сямейства ласасёвых з мясам ружовага колеру. // толькі адз. Мяса гэтай рыбы як страва. [Таня] памагла раскласці на стол тое, што прынеслі ў сумках: сёмгу, заліўную рыбу. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шашлы́к, ‑у, м.
Страва з кавалачкаў бараніны (радзей ялавічыны, свініны), нанізаных на металічны стрыжань (шампур) і засмажаных разам з кольцамі цыбулі. Тут [на базары] прадаецца і свежае мяса, і гатовыя гарачыя шашлыкі, нанізаныя на дроцікі. В. Вольскі.
[Ад цюрк. sislik.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Любя́к ’поснае мяса’ (навагр., Нар. сл., Жыв. сл.). Утворана пры дапамозе суфікса ‑як (як кісля́к, сітня́к — Сцяцко, Афікс. наз., 130–131) ад люб‑(ів)‑ы < прасл. libъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
упі́цца¹, уп’ю́ся, уп’е́шся, уп’е́цца; уп’ёмся, уп’яце́ся, уп’ю́цца; упі́ўся, -піла́ся, -ло́ся; упі́ся; зак., у каго-што.
Моцна, глыбока пранікнуць, уваткнуцца, увайсці ў што-н. (чым-н. вострым, тонкім).
П’яўка ўпілася ў цела.
У. зубамі ў мяса.
Сякера ўпілася ў дрэва.
У. вачамі ў каго-н. (перан.: пільна, не адрываючыся, пачаць глядзець на каго-н.).
|| незак. упіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
по́сны, -ая, -ае.
1. гл. пост².
2. Без мяса і малака, не скаромны.
Посная вячэра.
3. Не тлусты.
Посная свініна.
4. перан. Хмуры, сумны (пра выраз твару, усмешку і пад.; разм., жарт.).
5. перан. Пра від, знешні выгляд: прытворна сціплы, ханжаскі (разм., жарт.).
Твар п., як на маленні.
|| наз. по́снасць, -і, ж. (да 2 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сала́та, -ы, ДМ -ла́це, ж.
1. Травяністая агародная расліна, лісты якой сырымі ўжыв. ў ежу.
2. мн. -ы, -аў. Халодная страва з нарэзаных кавалачкамі кампанентаў, напр. гародніны, яек, мяса, рыбы і пад., палітых якім-н. соусам, алеем, з якой-н. прыправай.
Мясная с.
|| прым. сала́тавы, -ая, -ае і сала́тны, -ая, -ае.
С. колер (светла-зялёны).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)