Verbum

абабе́гчы, абабягу́, абабяжы́ш, абабяжы́ць; абабяжы́м, абабежыце́, абабягу́ць; абабе́г, -гла; абабяжы́; абабе́ганы; зак., каго-што.

1. без дап. Бягом зрабіць круг вакол каго-, чаго-н.

А. гумно.

А. вакол дома.

2. Бегучы, абмінуць каго-, што-н.

Абабег нас толькі адзін спартсмен.

3. Паспешліва, бегаючы, пабываць у многіх, у розных месцах.

А. ўсіх суседзяў.

4. перан. Хутка распаўсюдзіцца, стаць вядомым.

Навіна абабегла ўсю вёску.

|| незак. абабяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

адно́.

1. ліч., гл. адзін.

2. часц. абмежавальная. Толькі, выключна (разм.).

Дзеці цэлы дзень а. гуляюць.

3. часц. ўзмацн. Узмацняе нечаканасць, раптоўнасць наступлення дзеяння (разм.).

Гляджу — а. ж зноў паваліў снег.

4. злуч. супраціўны. Злучае члены сказа і сказы з адносінамі неадпаведнасці (разм.).

Дом добры, а. што халодны.

5. злуч. далучальны. Далучае сказы, якія дапаўняюць або ўдакладняюць выказаныя раней думкі (разм.).

Ягад многа, а. еш на здароўе.

стагна́ць, стагну́, сто́гнеш, сто́гне; стагні́; незак.

1. Абзывацца стогнам.

Хлопчык ціха стагнаў ад болю.

2. перан. Скардзіцца, наракаць; пакутаваць.

Такі ўжо чалавек: стогне і стогне, як быццам толькі яму цяжка жыць.

3. перан. Утвараць працяглыя гукі, падобныя да стогну; аддавацца працяглым гулам на ўдары, гусці пад цяжарам чаго-н.

Стогнуць у траве кулікі.

Пад цяжарам вагонаў стогнуць рэйкі.

Стогне лес ад буры.

|| наз. стагна́нне, -я, н.

упа́рты, -ая, -ае.

1. Вельмі ўстойлівы, паслядоўны ў ажыццяўленні чаго-н., які ажыццяўляецца цвёрда і паслядоўна.

У. чалавек.

Упартая барацьба.

Аказваць упартае супраціўленне.

2. Незгаворлівы, які імкнецца рабіць толькі па-свойму, наперакор каму-н.

У. як асёл.

Факты — упартая рэч (супраць фактаў спрачацца бескарысна).

3. Які выражае ўпартасць, рашучасць.

Упартыя вочы.

4. перан. Зацяжны, непрымірымы.

Упартыя баі.

|| наз. упа́ртасць, -і, ж. (да 1 знач.).

уяві́ць, уяўлю́, уя́віш, уя́віць; уя́ўлены; зак., каго-што.

1. У думках скласці вобраз каго-, чаго-н.

У. рысы дарагога чалавека.

2. Палічыць, дапусціць.

Я не магу ў., што ў нас магло адбыцца такое.

3. заг., у знач. пабочн. сл. уяві, уяві сабе. Ужыв. для падкрэслівання чаго-н. дзіўнага, цікавага.

|| незак. уяўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (у 3 знач. — толькі ў форме 2 ас. адз. л.).

хаця́ (разм.).

1. злуч. уступальны. Падпарадкоўвае даданыя ўступальныя сказы, выступаючы са знач.: нягледзячы на тое, што.

Сонца грэла моцна, х. была ўжо восень.

2. часц. узмацн.-вылуч. Ужыв. са знач.: самае меншае, ва ўсякім выпадку.

Вы ж х. не спазняйцеся.

3. часц. ўзмацн.-абмежавальная (звычайна ў спалучэнні з часціцай «б»). Ужыв. са знач.: нічога больш, акрамя гэтага, усяго толькі.

Х. б глыточак вады глынуць.