кірпано́сы, ‑ая, ‑ае.
Разм. З кароткім і задзёртым носам. Кірпаносы твар. Кірпаносае дзіця. / у знач. наз. кірпано́сы, ‑ага, м.; кірпано́сая, ‑ай, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мундзі́рны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да мундзіра. Мундзірнае сукно. □ Твар .. [танкіста] быў як набрынялы, і кадык выпіраў з расшпіленага мундзірнага каўняра. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пададзе́цца, ‑адзенуся, ‑адзенешся, ‑адзенецца; зак.
Разм. Адзецца лепш, чым звычайна. Дзяўчына пададзелася. □ Рыгор пададзеўся, абмыў твар і папрасіў гаспадыню даць гарбату. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіню́га, ‑і, ДМ ‑нюзе, ж.
Абл. Сіняватыя кругі пад вачыма. Твар у Метлюга быў азызлы, пад вачыма сінюга, голас сіпаваты. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
турбо́тлівасць, ‑і, ж.
Разм. Уласцівасць турботлівага. На пастарэлы твар маці, падобны вельмі да сынавага, паплыла турботлівасць з налётам ледзь прыкметнага гневу. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бели́ть несов., в разн. знач. бялі́ць;
бели́ть избу́ бялі́ць ха́ту;
бели́ть холсты́ на со́лнце бялі́ць пало́тны на со́нцы;
бели́ть лицо́ бялі́ць твар;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пахаладзе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Стаць халодным, халаднейшым. Прыкметна пахаладзела паветра, Гарачун ахвотна падстаўляў твар пад яго струмені. Васілёнак.
2. перан. Анямець (ад жаху, страху і пад.). Васіль ад неспадзеўкі аж пахаладзеў: больш за ўсё не хацеў, баяўся сустрэцца з Грыбком, і на табе — твар у твар! Мележ. Аксінні Хвядосаўне стала страшна, яна ажно пахаладзела ўся: якога чалавека яна трымала побач з сваёй адзінай дачкой. Шамякін. / у безас. ужыв. Косця адчуў, як пахаладзела ў грудзях. Адамчык. У мяне аж пахаладзела ўсярэдзіне: няўжо дзядзька Пракоп дайшоў да такога? Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Маляві́дла ’фарба’ (Сцяшк., Сцяшк. Сл.; астрав., Сл. ПЗБ), ’прыгожы твар пустой жанчыны’ (Нас.). Запазычана з польск. мовы, пасля атрымала на бел. тэрыторыі самастойнае семантычнае развіццё, параўн. польск. malowidło ’намаляваная рэч, жывапісны твор’, ’жывапіс’, ’касметыка для твару’. Аб суфіксе гл. таксама Сцяцко, Афікс. наз., 35–36.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мімоза ’(суб)трапічная расліна Mimosa pudica’, ’крыўдлівая, сарамлівая асоба’, ’ленкаранская акацыя, Caragana Lam.’ З рус. мимо́за ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 88). Да мім (гл.). Матывацыя: пры дотыку да лісткоў яны згортваюцца, «мяняюць твар». Паводле формы — з лац. або франц. мовы (параўн. франц. plante mimeuse ’недатыка, незачэпа’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Праціве́нь ’ток у гумне’ (віл., паст., Сл. ПЗБ). Рус. наўг. про́тивень ’свіран насупраць хаты’. Да проціў; семантычная матывацыя паводле прасторавай арыентацыі.
Праці́вень, праці́ўнік ’непрыяцель’ (ТСБМ, Янк. 3.), ’праціўны’ (Касп.). Параўн. рус. проти́вень ’вецер у твар’, проти́вник ’непрыяцель’. Дэрываты ад проціў, праціўны з рознымі суфіксамі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)