прагарэ́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; -ры́; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца дзіравым ад агню.
Сцяна прагарэла.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Згарэць зусім.
Дровы ў печы прагарэлі.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Гарэць які-н. час.
Ліхтар прагарэў усю ноч.
4. перан. Пацярпець няўдачу ў справе, пераважна грашовай (разм.).
Справа мая прагарэла.
|| незак. прагара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1, 2 і 4 знач.) і прага́рваць, -аю, -аеш, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цяга́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак. (разм.).
1. Валачыся па зямлі.
Ланцуг цягаўся па зямлі.
2. Хадзіць дзе-н., куды-н. доўга, без мэты, без пільнай патрэбы.
Ц. па хатах.
3. Неаднаразова хадзіць, ездзіць куды-н. з якой-н. мэтай, па якой-н. справе.
Ц. па судах.
4. з кім, за кім. Заляцацца да каго-н.; быць у інтымных адносінах з кім-н. (неадабр.).
5. Спаборнічаць; мерацца сіламі з кім-н. Дзе табе з ім ц.!
◊
Цягацца за чубы (разм.) — біцца.
|| зак. пацяга́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.
1. каго-што. Паставіць пад што-н.
П. таз пад кран.
П. ножку каму-н. (паставіць нагу так, каб аб яе спатыкнуўся ці ўпаў хто-н. іншы; таксама перан.: нядобрасумленнымі сродкамі перашкодзіць каму-н. у якой-н. справе; разм.).
2. што. Пасунуўшы, наблізіць.
П. крэсла госцю.
3. перан., каго-што. Пазбавіць усялякай аховы, зрабіць даступным для нападу.
П. фігуру пад удар.
4. каго-што. Паставіць узамен.
П. лічбу ў формулу.
|| незак. падстаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. падстано́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ма́йстар, -тра, мн. -тры́, -тро́ў, м.
1. Спецыяліст у якім-н. рамястве, у якой-н. галіне вытворчасці.
М. па абутку.
Выдатны м.
2. Кіраўнік асобнага ўчастка вытворчасці, цэха.
Зменны м.
3. Чалавек, які дасягнуў высокага майстэрства ў сваёй справе.
М. жывапісу.
4. Званне, якое прысвойваецца выдатным спартсменам, а таксама асоба, якая мае такое званне.
М. спорту.
5. на што і з інф. Аб лоўкім, здатным да чаго-н. чалавеку (разм.).
М. на розныя штукі.
|| ж. майстры́ха, -і, ДМ -ры́се, мн. -і, -ры́х (да 1 і 5 знач.).
|| прым. майстро́ўскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пра́ктыка, -і, ДМ -тыцы, ж.
1. Матэрыяльная мэтанакіраваная дзейнасць людзей па прымяненні чаго-н. у жыцці; вопыт.
Не адрываць тэорыю ад практыкі.
П. — рухаючая сіла пазнання.
2. Прыёмы, навыкі, звычайныя спосабы якой-н. работы.
П. складання слоўнікаў.
3. Скарыстанне і замацаванне на справе ведаў, атрыманых тэарэтычным шляхам.
Педагагічная п. студэнтаў.
4. Работа, заняткі па спецыяльнасці як аснова вопыту, умення.
П. выхавання дзяцей.
Без практыкі цяжка авалодаць чужой мовай.
5. Пра работу ўрача (або юрыста) па сваёй спецыяльнасці (звычайна па-за ўстановай; уст.).
Урач з вялікай практыкай (з вялікай колькасцю пацыентаў). Адвакат са шматгадовай практыкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
працэду́ра, ‑ы, ж.
1. Афіцыйны парадак дзеянняў для ажыццяўлення ці выканання чаго‑н. Працэдура галасавання. Працэдура падпісання дагавору. Судовая працэдура. // Ход, паслядоўнасць дзеянняў у якой‑н. справе. Працэдура апазнавання скончылася; каго ніхто не апазнаў, пагналі назад у барак. Сабаленка.
2. Лячэбнае мерапрыемства, прапісанае ўрачом (ванны, масаж і пад.). Хадзіць на працэдуры. Лячэбныя працэдуры. □ Звычайна шустрая, як вавёрка, Віра захварэла, штодня яе возяць на водныя працэдуры. Навуменка.
[Ад лац. procedere — рухацца наперад.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патрыёт, ‑а, М ‑ёце, м.
Той, хто любіць сваю радзіму, свой народ і гатовы для іх на подзвігі. [Атрад] складаўся спачатку толькі з невялікай групы патрыётаў. Брыль. Разам з партызанамі з усімі воінскімі ўшанаваннямі быў пахаваны Цімох Гаравы, слаўны патрыёт сваёй Радзімы. Шчарбатаў. // перан.; чаго. Той, хто шчыра адданы якой‑н. справе, горача любіць што‑н. [Булай:] — Так, трэба быць патрыётам свайго калектыву, хварэць душой за яго справы. Шыцік.
[Ад грэч. patriōtēs — зямляк, суайчыннік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асе́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Адсутнасць выстралу пры спуску курка ў выніку няспраўнасці зброі або патрона. Тадэўчык.. прыцэліўся і націснуў курок. — Асечка! Порах, мабыць, мокры... Бядуля. // перан. Разм. Няўдача, прамашка ў якой‑н. справе. Відаць, Бародка разлічваў на іншы эфект: па-мужчынску пажартуюць — і ўсё.. Але яўна атрымалася асечка, і Арцём Захаравіч ураз забыўся на кулінарыю, павярнуўся да Лемяшэвіча расчырванелы, калючы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кампетэ́нцыя, ‑і, ж.
1. Дасведчанасць у якой‑н. справе. Гэтыя праблемы не ў яго кампетэнцыі.
2. Сукупнасць правоў і абавязкаў той ці іншай установы або адказнай асобы. Кампетэнцыя судовых органаў. □ — У чыёй кампетэнцыі справа кааптацыі членаў у акружком? — запытаўся [Андрэй]. Пестрак. Гукам быў упэўнены, што Шыковіч прыйшоў з-за сына, хоць не разумеў, чым ён мог памагчы. Вызваліць з-пад арышту — не яго кампетэнцыя. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крышта́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Тое, што і крышталічны. Крыштальная каніфоль.
2. перан. Празрысты, светлы, чысты. Мне ногі змываюць крыштальныя росы. Колас. А рэчка .. пеніцца Крыштальнаю вадой. Кляшторны.
3. перан. Бездакорны, беззаганны (пра некаторыя дадатныя якасці чалавека, а таксама пра чалавека з такімі якасцямі). У п’есе «Канец дружбы» створан яскравы, глыбокі вобраз камуніста Карнейчыка — чалавека крыштальнага сумлення, высокай ідэйнасці і прынцыповасці, да канца адданага справе партыі. Казека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)