перыско́п, ‑а, м.
Аптычны прыбор для назірання за чым‑н. з закрытага месца. Падводнай лодкі перыскоп На ўсходзе з-пад хваляў вынырнуў і знік назад. Аўрамчык.
[Ад грэч. periskopéō — гляджу вакол.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Самава́р ’металічны прыбор для кіпячэння вады з награвальнай трубкай у сярэдзіне’ (ТСБМ, Др.-Падб.). З рус. самова́р ’тс’, якое ад сам і варить (Праабражэнскі, 2, 248; Брукнер, 480). Інакш Міклашыч, які бачыць у рускім слове запазычанне з цюрк. sanabar, што менш верагодна. Падрабязна аб рус. слове гл. Фасмер, 3, 553.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэрмометр ‘прыбор для вымярэння тэмпературы’ (ТСБМ), тэрмо́мэтр ‘тс’ (Ласт.), тэрмо́мэтар ‘тс’ (Некр. і Байк.). Запазычанне з франц. thermometer ‘тс’, штучнага ўтварэння пачатку XVII ст. на аснове грэч. τέρμη ‘цяпло’ і μέτρον ‘мера’ (ЕСУМ, 5, 555; Арол, 4, 63); апошняя форма запазычана праз ням. Thermometer ‘тс’ або дапасавана да народнага вымаўлення.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
камута́тар, ‑а, м.
1. Прыбор для замыкання і размыкання электрычнага ланцуга або для змянення напрамку току.
2. Прыстасаванне, род мясцовай тэлефоннай стапцыі для ручнога злучэння тэлефонных ліній.
[Ад лац. commutare — мяняць, перамяняць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыла́дак, ‑дка, м.
Разм. Тое, што і прыбор (у 1 знач.). Пасля абеду бацька пачаў разбіраць свой рэчавы мяшок. Выцягнуў прыладак для галення: брытву, асялок і памазок. Сяркоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пульверыза́тар, ‑а, м.
Прыбор для распырсквання вадкасці струменем паветра. Фарбаваць пульверызатарам. □ Раптам Тоня нечакана павярнула той пульверызатар на прараба, і пругкі струмень разведзенага мелу ўдарыў у папку. Даніленка.
[Фр. pulvérisateur.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
та́ймер, ‑а, м.
Прыбор, які пасля сканчэння зададзенага прамежку часу аўтаматычна ўключае (выключае) машыну, апарат, устройства вытворчага ці бытавога прызначэння або сігналізуе аб наступленні моманту іх уключэння (выключэння).
[Англ. timer.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лі́вер 1, лівар ’прыбор для набірання вадкасці ў выглядзе трубкі, пашыранай пасярэдзіне’ (Нас., ТСБМ), лі́вар ’лейка’ (Жд. 1), прыстасаванне, пры дапамозе якога паднімаюць цяжкія прадметы’ (глус., КЭС) і, магчыма, ліварэ́ ’вялікія трэскі, якія сколваюцца з бервяна’ (Шат.). Укр. лі́вар, ліва́рок, лі́вер ’лейка, дамкрат’, ’сіфон, рычаг’, рус. ле́вер, ливер ’лейка для палівання гародніны’, польск. lewor, liwor, lewarek ’прыбор для паднімання цяжкіх прадметаў’, таўкач’, ’журавель у калодзежы’, ’лейка’. З с.-лац. levarius, leverius ’рычаг-пад’ёмнік’ < лац. levāre ’паднімаць’ (Слаўскі, 4, 187) праз польскую мову. У рус. мове, аднак, са ст.-франц. levëour (< лац. levātōrem) праз англ. lever ’рычаг’ (Фасмер, 2, 493).
Лі́вер 2 ’вантробы забойнай жывёлы, з якіх вырабляюцца прадукты харчавання’ (ТСБМ). Новае запазычанне з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 80), куды прыйшло з англ. liver ’печань’, або з с.-н.-ням., гал. lever ’тс’ (Фасмер, 2, 493).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэду́ктар, ‑а, м.
1. Механізм, які служыць для перадачы вярчэння ад аднаго вала да другога (зубчастая, чарвячная перадача).
2. Прыбор, які служыць для зніжэння ціску вадкасці, газу ў сістэме рухавікоў.
[Ад лац. reductor — адводчык.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спецыфікава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак., што.
Спец.
1. Зрабіць (рабіць) спецыфікацыю (у 1 знач.) чаго‑н.; класіфікаваць. Спецыфікаваць драўніну.
2. Скласці (складаць) спецыфікацыю (у 2 знач.). Спецыфікаваць прыбор.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)