Сяўрэ́каць ’гаварыць злосна’ (КСТ), сеўрэ́каць ’тс’ (ТС). Відаць, экспрэсіўнае ўтварэнне ад сеўкаць, сяўкаць (гл.) па тыпу шаўкаць, шаўрыкаць, гл. Параўн., аднак, польск. siewrać ’гаварыць мовай злодзеяў’ (Каня, Słownik), аргат. siwrać ’гаварыць’, якое параўноўваецца з рус. аргат. се́врить ’разумець’, што выводзіцца з новагрэч. (e)skeurō (Варш. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
матэ́рыя ж.
1. филос. мате́рия;
2. мате́рия, вещество́ ср.;
3. материа́л м., мате́рия;
◊ гавары́ць аб высо́кіх ~рыях — говори́ть о высо́ких мате́риях
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Скалбо́ціць ‘размяшаць’ (іўеў., Сл. ПЗБ), скалбуці́ць ‘збоўтаць, перамяшаць’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Да калбата́ць (гл.), што звязана з літ. kalbė́ti ‘гаварыць’, ідыш kalbekenen ‘гаварыць мяшанай мовай’, ням. дыял. (усх.-прус.) kalbêken ‘гаварыць многа і голасна’, рус. прыбалт. скалбе́каться ‘пачаць гаварыць па-літоўску’, адносна якіх гл. Анікін, Опыт, 279. Параўн. аднак прасл. *skolbiti se ‘адкрываць рот, ашчэрваць зубы; смяяцца’, якое Варбат (ОЛА, Исследов., 1975, 139) выводзіць ад *skoliti, гл. скалщь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Балаба́ніць ’барабаніць; стукаць; гаварыць голасна; гаварыць глупства’ (Нас., Шат.), балаба́н ’пустамеля, балбатун’ (Нас.). Такога ж гукапераймальнага паходжання, як і балабо́ніць (гл.). Падрабязней гл. пад бала́каць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
загавары́ць¹, -вару́, -во́рыш, -во́рыць; зак.
1. Пачаць гаварыць.
Усе разам загаварылі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Абудзіцца, праявіцца ў дзеяннях, настроях і інш.
Сумленне загаварыла ў кім-н.
3. каго (што). Стаміць працяглымі размовамі (разм.).
З. размоўцу.
|| незак. загаво́рваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ат, выкл.
1. Пры перадачы непрыемнасці, адчаю. —
Ат, усё роўна!
2. Пры перадачы бестурботнасці, нядбаласці. —
Ат, што пра тое казаць.
Ат, што там доўга гаварыць...
3. Пры выказванні нязгоды, рашучага адмаўлення. —
Ат, не крывіце душой.
4. Пры выказванні прыкрасці, незадаволенасці. —
Ат, знайшлі каго слухаць!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
саката́ць, -качу́, -ко́чаш, -ко́ча; -качы́; незак.
1. Пра курэй: кудахтаць, утвараць сокат; пра насякомых, птушак: стракатаць, утвараць строкат.
Сакочуць куры.
Трывожна стракатала сарока.
2. Часта стукаць, страляць, трашчаць.
У лесе сакаталі кулямёты.
3. перан. Вельмі хутка, не сціхаючы, гаварыць (разм.).
|| наз. саката́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
смяя́цца, смяю́ся, смяе́шся, смяе́цца; смяёмся, смеяце́ся, смяю́цца; сме́йся; незак.
1. Праяўляць весялосць, радасць пры дапамозе смеху.
С. да слёз.
2. з каго-чаго. Высмейваць каго-, што-н.; насміхацца.
Нельга с. са старога чалавека.
3. перан. Жартаваць, гаварыць смехам.
Я не веру табе, ты смяешся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шчабята́ць, -бячу́, -бе́чаш, -бе́ча; -бе́чам, -бе́чаце, -бе́чуць; -бячы́; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спяваць (пра ластавак, шчыглоў і некаторых птушак).
2. перан. Гаварыць хутка, безупынна (пра дзяцей, жанчын; разм., жарт.).
|| наз. шчэ́бет, -у, М -беце (да 1 знач.) і шчабята́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лепята́ць, лепячу́, ляпе́чаш, ляпе́ча; лепячы́; незак., што, пра што і без дап.
1. Гаварыць невыразна, нязвязна (пра мову дзяцей).
Дзіця ляпеча.
2. Мармытаць.
3. Балбатаць, весці лёгкую несур’ёзную размову.
4. перан. Утвараць ціхі шум, шолах.
|| зак. пралепята́ць, -лепячу́, -ляпе́чаш, -ляпе́ча; -лепячы́.
|| наз. лепята́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)