гле́дзячы,
Дзеепрысл. цяпер. ад глядзець.
•••
На ноч гледзячы — позна вечарам, напроці ночы (ісці, адпраўляцца).
Расці на лес гледзячы гл. расці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
джгану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм. Тое, што і джгнуць. Балюча джгануў шэршань. Джгануць крапівой. Джгануць у лес.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Па́раснік ’маладыя парасткі дрэў або іншых раслін’ (ТСБМ), ’малады лес, звычайна хваёвы’ (Сл. ПЗБ). Ад парасці́ з суф. ‑нік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абагну́ць, -гну́, -гне́ш, -гне́; -гнём, -гняце́, -гну́ць; -гні́; -гну́ты; зак.
1. каго-што. Абысці, аб’ехаць кругом; пайсці, паехаць у абход чаго-н.
А. лес.
2. што. Згінаючы што-н., абкруціць вакол чаго-н.
А. бочку абручом.
|| незак. агіба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е, абгіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і агіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хво́я, -і, мн. -і, хвой, ж.
1. Вечназялёнае дрэва сямейства хваёвых з высокім прамым ствалом і доўгай ігліцай; сасна.
Стромкія хвоі ўзнімаліся ў неба.
2. зб. Ігліца (разм.).
У лесе зямля была ўсыпана хвояй.
3. Галінка хвойнага дрэва.
|| прым. хваёвы, -ая, -ае і хво́йны, -ая, -ае.
Хваёвыя шышкі.
Х. лес.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
смалі́сты, -ая, -ае.
1. Які змяшчае ў сабе многа смалы.
Смалістая сасна.
2. Які пахне смалой, насычаны смаляным водарам.
С. пах у лесе.
Смалістае паветра.
3. Які складаецца з хваёвых дрэў (пра лес).
С. бор.
4. Бліскучы і чорны (пра валасы).
|| наз. смалі́стасць, -і, ж. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пу́шча ’густы, непраходны лес; нетры’ (ТСБМ, ТС, Шат., Бяльк., Гарэц., Др.-Падб., Мядзв., Яруш.), ’пусташ, бязлюднае месца’ (ЛА, 2), ’зараслі ў забалочанай мясцовасці’ (валож., ЛА, 1), пу́шча‑драму́шча ’дзікі лес, пра які гаворыцца ў беларускіх казках’ (Мядзв.), ст.-бел. пуща ’пустыня, пустка’ (Нас. гіст.), укр. пу́ща ’дрымучы лес, лясныя нетры’, польск. puszcza ’бязлюднае месца; пустка’, харв. pȗšća ’пустая мясцовасць’ (Скок, 3, 82), славен. pušča ’папар; дзікая мясцовасць; пустэча’. Прасл. *puštja (< pustъ, гл. пусты́); паводле Банькоўскага (2, 967), пушча абазначала спрадвечна бязлюднае месца ў адрозненне ад пусты́ня (гл.), што абазначала месца, пакінутае людзьмі, параўн., аднак, славен. puščava ’пустыня’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
густы́ в разн. знач. густо́й; (о лесе и т.п. — ещё) ча́стый;
~та́я ка́ша — густа́я ка́ша;
г. лес — густо́й (ча́стый) лес;
~то́е жы́та — густа́я рожь;
г. дым — густо́й дым;
г. грэ́бень — ча́стый (густо́й) гре́бень;
г. бас — густо́й бас
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аба́пал
1. нареч. с обе́их сторо́н; по о́бе сто́роны;
а. цягну́ўся лес — с обе́их сторо́н (по о́бе сто́роны) тяну́лся лес;
2. предлог с род. по обе́им сторона́м;
дубкі́ раслі́ а. даро́гі — дубки́ росли́ по обе́им сторона́м доро́ги
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Паўстро́й ’лес другога гатунку’ (жытк., Мат. Гом.). Да паў- і строй, якое (з’яўляючыся прафесійным словам) паходзіць з рус. строить ’будаваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)