◎ Не́скалькі, нескулько ’некалькі; некаторы (час)’ (Сл. ПЗБ), несколько ’некалькі’ (ТС), нескьількі ’тс’ (Бяльк.), рус. несколько, нескольки ’некалькі; шмат; нямнога’. Утворана пры дапамозе прэфікса не- (прасл. *пё‑) і займенніка сколькі f (усх.-слав. прэфіксальнае ўтварэнне ад прасл. koliko ’колькі’), гл. ĘSSJ SG, 2, 479.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарадэ́іць ’ляскатаць трашчоткай’ (Др.-Падб.), ’весці пустыя размовы, гаварыць шмат, не да месца’ (мёрск., Нар. лекс.; мсцісл., Нар. ск.); сюды ж тарадэ́й, тарадэ́я ’балбатун, балбатуха’ (Чал.). Параўн. польск. дыял. taradaj ’балбатун, пустабрэх’. Гукапераймальнае, у аснове выклічнік *тарада або *тарата, гл. тарадахаць, тараторыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вако́л
1. нареч. вокру́г, круго́м;
в. гарэ́лі агні́ — вокру́г (круго́м) горе́ли костры́;
2. предлог с род. вокру́г; о́коло;
в. яго́ сабра́лася шмат людзе́й — вокру́г (о́коло) него́ собрало́сь мно́го люде́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мнить несов. ду́маць; (предполагать) меркава́ць; (представлять себе, воображать) уяўля́ць; (считать) лічы́ць;
мно́го о себе́ мнить шмат аб сабе́ ду́маць (уяўля́ць);
мнить себя́ учёным лічы́ць сябе́ вучо́ным;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прили́чно нареч.
1. (пристойно) прысто́йна;
2. (удовлетворительно) здавальня́юча; (хорошо) до́бра; (неплохо) нядрэ́нна, няке́пска, нябла́га;
3. (соответствующим образом) адпаве́дна;
4. (изрядно) пара́дкам, ла́дна, даво́лі шмат; (хорошо) до́бра;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прожи́ть сов., в разн. знач. пражы́ць;
прожи́ть во́семьдесят лет пражы́ць во́семдзесят год;
прожи́ть год на се́вере пражы́ць год на по́ўначы;
прожи́ть мно́го де́нег пражы́ць шмат гро́шай;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вірава́ты: вірава́тая вада ’глыбокае месца на рацэ з кругавым цячэннем вады’ (Сцяшк. МГ). Утворана ад дзеяслова віраваць (гл.) і суф. ‑ат‑ы. Параўн. польск. wirowaty ’які ўтварае віры, віруе’, чэш. virovitú ’поўны віру’, серб.-харв. виро̀вит ’які мае шмат віроў, ям (аб рацэ, возеры)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дзець ’дзець’. Звязана з прасл. *děti ’рабіць, дзець, пакласці і г. д.’ (шмат розных значэнняў; агляд гл. у Трубачова, Эт. сл., 4, 229–230). Прасл. *dě(ja)ti < і.-е. *dhe ’ставіць, класці, рабіць’. Гл. Трубачоў, там жа; Фасмер, 1, 509; Бернекер, 1, 193.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лыка́вы конь — які грызе жолаб ці жэрдкі, калі ў яго арганізме адсутнічаюць некаторыя вітаміны і мікраэлементы’ (шальч., Сл. ПЗБ). Польск. łykawy (аб жывёлах) ’які ўпускае шмат паветра ў стрававод і, сілячыся, не можа глытаць траву’, мар. glgavy hřibě ’лыкавае жарабя’. Магчыма, паланізм. Да лы́каць ’глытаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маўля́ў ’нібыта’ (ТСБМ, Гарэц., Некр., Растарг.; паўд.-усх., мін., КЭС), маўля́ў, моў ’скажам’, ’як быццам’ (ТС). Укр. мовля́в ’маўляў’, ’так сказаць’. Бел.-укр. інавацыя (Дзендзялеўскі, Бел.-укр. ізалексы, 24). Форма прошлага часу ад дзеяслова шматразовага дзеяння ⁺маўляць, ’расказваць, гаварыць шмат разоў’ (Нас.). Да мова (гл.)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)