Прыска́ліць у выразе прыска́ліць вочы (вока) ’прыжмурыцца’ (ТСБМ), прыска́льваць ’прыжмурваць’ (ТС), прыска́люватыся ’прыжмурвацца, нібы смеючыся ротам’ (драг., Нар. лекс.), прыска́ляный ’прыжмураны’ (Клім.). Гл. скаліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́зверыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.
Разм. У выразе: вызверыць вочы — паглядзець са злосцю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адплю́шчыцца, ‑плюшчыцца; зак.
Адкрыцца, расплюшчыцца (пра вочы). Павекі вачэй заварушыліся, сілячыся адплюшчыцца. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зава́блівы, ‑ая, ‑ае.
Які заваблівае; прывабны. Заваблівыя вочы. □ Вялікі заваблівы быў план. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
касу́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.
Разм. Тое, што і касавурыць. Касурыць вочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыдзёўбваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Выдзеўбці ўсё, многае. Павыдзёўбваць дзіркі. Павыдзёўбваць вочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазажму́рваць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак., што.
Зажмурыць — пра многіх. Пазажмурвалі дзеці вочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шкляне́ць, ‑ее; незак.
Ператварацца ў шкло. // Станавіцца падобным на шкло. Вочы паступова шклянелі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зліпа́цца, ‑аецца; незак.
1. Злучацца адзін з адным, прыліпаць адзін да аднаго. Лісты паперы зліпаюцца. □ Валасы [Сцяпана] .. былі вільготныя і зліпаліся, ад усяго цела ішла пара. Чарнышэвіч.
2. Закрывацца, заплюшчвацца ад вялікага жадання спаць (пра вочы, павекі). [Сцёпку] так моцна захацелася спаць, што вочы яго пачалі зліпацца самі. Колас. Віктар раз-пораз з натугай расплюшчваў вочы: павекі зліпаліся, былі цяжкія і непаслухмяныя. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Святлі́ка ‘цяцюшнік, Euphrasia L.’ (Меер Крыч.). Параўн. укр. світлик ‘тс’, рус. дыял. светли́к ‘тс’, польск. świetlik ‘тс’, якое лічыцца запазычаннем з чэш. světlik ‘тс’ (Басай–Сяткоўскі, 384), апошняе паходзіць ад světliti ‘раз’ясняць, праясняць (вочы)’, паколькі ў народнай медыцыне выкарыстоўвалася для лячэння вачэй, параўн. рус. оча́нка, о́чная трава́, серб. видица і пад. Гл. Махэк₂, 596; ЕСУМ, 5, 197. Да свяціць (гл.), параўн. выраз вочы свецяць (пра добры зрок) (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)