ша́хматны, ‑ая, ‑ае.

1. Звязаны з шахматамі (у 1 знач.). Каля пары шахматыстаў, якія зрэдку мяняліся, заўсёды стаяў невялікі гурток аматараў шахматнай гульні. Колас. // Прызначаны для гульні ў шахматы. Шахматны столік. // Які гуляе ў шахматы, спаборнічае па шахматах. У снежні мінулага года шахматная грамадскасць Савецкай краіны адзначыла стагоддзе з дня нараджэння заснавальніка айчыннай шахматнай школы Міхаіла Іванавіча Чыгорына. «Беларусь».

2. Размешчаны так, як размешчаны клеткі аднаго колеру на дошцы для гульні ў шахматы. У шахматным парадку. □ Трэба было перарысоўваць тонкімі веласіпеднымі калёсамі зграбнай каляскі.. шахматныя квадраты разнастайных пасеваў поля і гарода. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

навуча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго.

1. Перадаваць каму-н. якія-н. веды, навыкі.

Н. грамаце.

Н. гуляць у шахматы.

2. Падбіваць на што-н. нядобрае (разм.).

Вуліца навучае лаянцы.

3. Даваць параду, наводзіць на розум (разм.).

Маці навучае дзяцей дабру.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перагуля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак.

1. Прагуляць вельмі доўга, звыш меры, больш, чым патрэбна.

2. Згуляць паўторна, яшчэ раз. Перагуляць партыю ў шахматы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падагу́льваць I несов., см. падагульня́ць

падагу́льваць II сов., разг.

1. догуля́ть;

усе ~валі адпачы́нак — все догуля́ли о́тпуск;

2. доигра́ть;

п. па́ртыі ў ша́хматы — доигра́ть па́ртии в ша́хматы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́йграць сов., в разн. знач. вы́играть;

в. не́калькі рублёў — вы́играть не́сколько рубле́й;

в. па́ртыю ў ша́хматы — вы́играть па́ртию в ша́хматы;

в. у чыі́х-не́будзь вача́х — вы́играть в чьих-л. глаза́х

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сре́заться сов., в разн. знач. зрэ́зацца, мног. пазраза́цца;

сре́заться на экза́мене зрэ́зацца на экза́мене (іспы́це);

они́ сре́зались не на шу́тку яны́ зрэ́заліся не на жарт;

сре́заться в ша́хматы зрэ́зацца ў ша́хматы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абыгра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і абы́граны; зак.

1. каго-што. Перамагчы каго-н. у гульні.

А. у шахматы.

2. што. Наладзіць гучанне музычнага інструмента, пайграўшы на ім нейкі час (спец.).

А. скрыпку.

3. што. Выкарыстаць у сваіх мэтах для стварэння большага ўражання (разм.).

А. слова.

|| незак. абы́грываць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дагуля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., што.

1. Скончыць гуляць; гуляючы, правесці астатак часу (свята, адпачынку, канікул і пад.). Дагуляць вяселле. Дагуляць летнія канікулы.

2. Скончыць гульню ў што‑н. Дагуляць партыю ў шахматы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прыгалавач, пры́головач, мн. л. пры́головачі, прыгалавашкі, приголовашкі ’кароткія папярочныя барозны, засаджаныя бульбай’ (пін., калінк., стол., лельч., ЛА, 2), прыголо́вач ’некалькі папярочных баразён ў канцы дзялянкі’ (драг., стол., Выг.), ’канец агарода, сядзібы’ (ТС), параўн. рус. ярасл. приголова́шник ’размешчаная з краю падоўжная паласа зямлі (у якую ўпіраюцца іншыя кароценькія зямельныя палосы, т. зв. шахматы)’. Да галава, галавач (гл.). Спецыяльна гл. Выгонная, Лекс. Палесся, 54.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сла́басць ж., в разн. знач. сла́бость; (склонность — ещё) страсть, пристра́стие ср.;

хво́ры адчува́е с. — больно́й чу́вствует сла́бость;

праяві́ць с. — прояви́ть сла́бость;

с. да аза́ртных гу́льняў — сла́бость (пристра́стие, страсть) к аза́ртным и́грам;

ша́хматы — мая́ с. — ша́хматы — моя́ сла́бость (страсть)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)