Аддрэ́нчыць ’аддрукаваць’ (Шат.). Відаць, кантамінацыя дрэнчыць (< польск. dręczyć ’мучыць, дакучаць, ціснуць’) і друкаваць (< польск. drukować).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Пашча́ўвацца, пошчаўвацца ’сплюіпчыцца’ (ТС). Да па‑ і + с‑чаўлізацца ’пасціскацца’. Да *чавіць, чав$тэ ’ціснуць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перапіна́ць ’перагароджваць, перагарадзіць’ (ТСБМ, Маслен., ТС). Да пера- і пяць, пнуць ’ціснуць, нацягваць’, параўн. напіна́ць ’нацягваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Скімяніцца, скі́мынытыся ‘скнарнічаць’ (кобр., ЖНС, Ск. нар. мовы). Няясна, магчыма, звязана з *скеміць ‘ціснуць’, гл. скем. Параўн. таксама скемены (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выгнёстый ’выгнуты’ (брэсц., Нар. лекс.). Відаць, першапачаткова *выгінясты, што магло быць запазычана з польск.; параўн. wyginiać ’выгінаць’; малаверагодна сувязь з гнясці́ ’ціснуць, біць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дави́ть несов.
1. ці́снуць;
пар в цили́ндре да́вит на по́ршень па́ра ў цылі́ндры ці́сне на по́ршань;
2. (душить) душы́ць;
3. (мять, разминать) душы́ць, расціска́ць, ці́снуць;
дави́ть я́годы душы́ць (расціска́ць) я́гады;
4. перен. (притеснять) душы́ць, гне́сці, прыгнята́ць; (о чувствах) гне́сці; (принуждать) патрабава́ць;
тоска́ меня́ да́вит туга́ мяне́ гняце́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гнести́ несов.
1. уст. душы́ць, ці́снуць, гне́сці;
2. перен. (приводить в подавленное состояние) гне́сці, му́чыць;
тоска́ гнетёт нуда́ гняце́;
3. (притеснять) прыгнята́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Мняку́ха ’макуха з льнянога семя’ (малар., Уладз.). Да маку́ха (гл.), аднак пад уплывам народнай этымалогіі пачатковае ма‑ перайшло ў мня‑ (ад’ідэацыя з мня́ты ’мяць, ціснуць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Му́нкі ’распуснікі’ (віл., LKK, 16). Балтызм. Параўн. літ. mánka, усх.-літ. mùnka ’распусніца’, якія з mankýti ’мяць, ціснуць’ (Грынавяцкене, там жа, 183; Лаўчутэ, Балтизмы, 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ціск, -у, м.
1. гл. ціснуць.
2. Сіла, што дзейнічае на якую-н. паверхню ў разліку на адзінку плошчы паверхні (спец.).
Ц. паветра.
Ц. пары на сценкі катла.
3. Тое, што і крывяны ціск (разм.).
Праверыць ц.
4. Пра павышаны крывяны ціск у каго-н. (разм.).
Ад ціску баліць галава.
5. перан. Уздзеянне на каго-, што-н., насілле над чыёй-н. воляй, перакананнямі; прымус.
Эканамічны ц.
○ Атмасферны ціск — напор атмасферы на ўсе размешчаныя ў ёй прадметы і на зямную паверхню.
Крывяны ціск — сіла, што дзейнічае на сценкі крывяносных сасудаў чалавека і жывёл пад уплывам кровазвароту.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)