дэлю́вій, ‑ю, м.

Адклады на схілах гор прадуктаў выветрывання горных народ, перамешчаных пад дзеяннем сілы цяжару і дажджавых вод.

[Лац. deluere — змываць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва́нька-ўста́нька, ва́нькі-ўста́нькі, Т ва́нькам-уста́нькам, мн. ва́нькі-ўста́нькі, ва́нькаў-уста́нькаў, м.

Дзіцячая лялька ў выглядзе круглай або авальнай фігуркі, якая здольна сама ўставаць (з-за цяжару, які знаходзіцца ў ніжняй яе частцы), калі яе выводзяць з вертыкальнага становішча.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

атле́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.

Сістэма спартыўных практыкаванняў, якія патрабуюць рознабаковай фізічнай падрыхтоўкі.

Лёгкая атлетыка — від спорту — бег, хадзьба, скачкі, кіданне кап’я, дыска і пад.

Цяжкая атлетыка — від спорту — падняцце цяжару: штангі, гіры і пад.

|| прым. атлеты́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мале́нечкі, ‑ая, ‑ае.

Вельмі маленькі. Нават маленечкі Паўлюк Рылка, самы меншы ў школе, горда нёс рыдлёўку, згінаючыся ад яе цяжару. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

улама́цца, уломіцца; пр. уламаўся, ‑малася; зак.

Разм. Праламацца пад уздзеяннем цяжару. [Мацвей:] Шула ў пограбе пастаўлю, а то столь гатова ўламацца. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

апаўзці́, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; апо́ўз, апаўзла́, -ло́; -зі́; зак.

1. Спаўзці ўніз (ад цяжару), асесці.

Апаўзла зямля на беразе ракі.

2. Тое, што і абпаўзці.

|| незак. апаўза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і апо́ўзваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. апаўза́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

свіне́ц, -нцу́, м.

Мяккі, вельмі цяжкі метал сінявата-шэрага колеру.

Здабыча свінцу.

Сустрэць (ворага) свінцом — ружэйным агнём, кулямі.

Як свінцом налітыя — вельмі натруджаныя ад стомы, хваробы і пад. — аб адчуванні цяжару ў руках, нагах і пад.

|| прым. свінцо́вы, -ая, -ае.

Свінцовая куля.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прагну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні; -ну́ты; зак., што.

Сілай цяжару зрабіць выгіб у чым-н.

П. металічны прут.

|| незак. прагіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і прагіба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прагі́б, -у, м., прагіна́нне, -я, н. і прагіба́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

самацёк, -у, м.

1. Рух вадкасці або сыпкіх рэчываў сілай свайго цяжару.

С. вады.

2. перан. Ход якой-н. справы, працы без плана, без кіраўніцтва, стыхійнае ажыццяўленне чаго-н.

Пусціць справу на с.

|| прым. самацёчны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

Самацёчнае арашэнне.

С. канал.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

растру́шчыцца, ‑шчыцца; зак.

Разм. Раздрабіцца пры ўдары, ад дзеяння цяжару. Камень раструшчыўся пад колам, а [Алёшка:] — Зараз наш плыт або пойдзе пад лёд, або раструшчыцца ўшчэнт... Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)