мутаге́н, ‑у, м.

Спец. Фізічны, хімічны і біялагічны фактары, якія выклікаюць мутацыю (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

убо́гі, -ая, -ае.

1. Надта бедны, жабрацкі.

Убогая хаціна.

Убогая душа (перан.).

2. Які мае калецтва, фізічны недахоп (разм.).

Пышная душа ва ўбогім целе (прыказка). Падышла ўбогая (наз.).

|| наз. убо́гасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ке́пскі, -ая, -ае.

1. Не такі, як трэба, якога хацелася б; дрэнны.

К. малаток.

Кепска (прысл.) зроблена акно.

2. у знач. вык. ке́пска каму. Пра цяжкі душэўны або фізічны стан.

Дзіцяці стала к.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэ́чыўны, ‑ая, ‑ае.

1. Матэрыяльны, прадметны, фізічны. Рэчыўны свет.

2. У лінгвістыцы — які абазначае назву рэчыва. Рэчыўныя назоўнікі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фіз...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «фізічны» (у 4 знач.), напрыклад: фіззарадка, фізпадрыхтоўка, фізорг.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

апанава́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак., каго-што.

1. Ахапіць, авалодаць (пра фізічны стан, настрой і пад.).

Жанчыну апанаваў страх.

2. Напасці ў вялікай колькасці, акружыць, накінуцца.

Яго апанавалі сабакі.

3. З’явіцца ў вялікай колькасці (разм.).

Справы апанавалі.

|| незак. апано́ўваць, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абсталява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; зак., што.

1. Забяспечыць патрэбным абсталяваннем, інвентаром.

А. фізічны кабінет.

А. лектарскую залу нагляднымі дапаможнікамі.

2. Набыць абстаноўку (у 1 знач.), мэбляваць.

3. Арганізаваць што-н.

Друкарню абсталявалі ў суседнім доме.

|| незак. абсталёўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абсталёўванне, -я, н. і абсталява́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ця́жанька, прысл.

1. Вельмі цяжка. Цяжанька несці. □ Цяжка, цяжанька ўздыхнула Бедная жанчына. Колас.

2. безас. у знач. вык. Пра дрэнны фізічны стан, пачуцці болю, стомы і пад. [Марыля:] Ах, як жа цяжанька! Падай мне вады, Данілка. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спры́тны, -ая, -ае.

1. Якому ўласцівы фізічны спрыт; лоўкі, умелы, паваротлівы ў рабоце.

Ён быў с., здольны да ўсякай работы.

Спрытныя рукі ўсё зробяць.

2. Які знаходзіць выхад з любога становішча, прадпрымальны, кемлівы, знаходлівы.

С. арганізатар.

3. Зграбны, прыгожага аблічча, стройнага складу.

С. хлопец.

4. Зручны для карыстання (пра рэчы, прылады; разм.).

Спрытная лапата.

|| наз. спры́тнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Нездале́ка ’той, у каго мала фізічнай сілы’ (Янк. 3.), нездаляка ’тс’ (Пятк. 2), нездалётнік ’нямоглы, слабы чалавек’ (Янк. 3.), ад нездалёць, ніздалёць ’быць слабому здароўем, нядужаму, хвораму’ (Янк. 1; глус., Янк. Мат.), нездалётны ’нямоглы, фізічны слабы’ (Янк. 1), з не здолець ’не адолець, не мець сілы што-небудзь зрабіць’; гл. здолець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)