шумо́к, -мку́, м. (разм.).

Слабы шум¹ (у 1 і 3 знач.).

Па зале пайшоў ш.

Ш. у сэрцы.

◊

Пад шумок (разм.) — незаўважна для іншых; маскіруючыся, прыкрываючыся чым-н.

Уцячы адкуль-н. пад ш.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

яхі́днасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан яхіднага. — Можна і зусім уцячы, — мякка, з яхіднасцю параіў Собаль, — дэзерціраваць. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ёўзнуць ’уцячы’ (Выг.) да ёўзацца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ду́нуць ’хутка кінуцца з месца; моцна ўдарыць’ (БРС). Сюды ж і дуну́ць ’уцячы’ (Бяльк.). Паводле Трубачова (Эт. сл., 5, 157), адносіцца да прасл. *dunǫti са значэннем ’дзьмуць, дзьмухнуць’ (рус. ду́нуть, укр. ду́нути, ст.-чэш. dunúti, серб.-харв. ду́нути, ст.-слав. доунѫти), роднаснага з *duti. Значэнні ’хутка кінуцца, уцячы, моцна ўдарыць’ яўна секундарныя.

Дуну́ць ’уцячы’. Гл. ду́нуць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ідыёма, -ы, мн. -ы, -ём, ж.

Выраз, сэнс якога не паддаецца даслоўнаму перакладу на іншую мову з-за неадпаведнасці яго значэння значэнням асобных састаўных элементаў, напр.: лынды біць (гультаяваць), даць лататы (уцячы).

|| прым. ідыяматы́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

стрекану́ть сов., прост. драпану́ць, уцячы́; даць дра́ла; см. стрека́ть​II.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уцяка́ць ​1, ‑ае; незак.

Упадаць (пра раку, ручай і пад.). Ручай уцякае ў рэчку.

уцяка́ць ​2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уцячы ​2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уджгну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.

Разм.

1. каго. Балюча ўкалоць хабатком, джалам; кусануць, уджаліць (пра насякомых).

2. перан.; каго, па чым. Хвоснуць, сцебануць; ударыць.

3. перан. Знікнуць, уцячы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазбяга́ць², 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.

1. Збегчы, спусціцца ўніз — пра ўсіх, многіх.

Хлапчукі пазбягалі з лесвіцы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сцячы — пра ўсё, многае.

Вада пазбягала з палеткаў.

3. Збегчы, уцячы — пра ўсіх, многіх.

Ад спякоты каровы пазбягалі ў кусты.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Лапане́ць, лопонёць ’лапатаць, шалясцець’ (ТС). Укр. ло- понути ’шпарка пабегчы, уцячы’ — тыповая палеская мена т > н у экспрэсіўных дзеясловах. Параўн. драг. стугонітэ∼ ∼стукотітэ. Да лопат (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)