смыле́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -лі́ць; незак. (разм.).
1. Пячы, балець (ад апёкаў, ран і пад.).
Смылелі папечаныя пальцы.
2. перан. Пра душэўны боль: мучыць, непакоіць.
Смыліць душа па сыне.
3. Слаба, без полымя гарэць; тлець.
Ледзь смыляць у печы сырыя палены.
|| наз. смыле́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
куры́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., ку́рыцца; незак.
1. Слаба гарэць, тлець, вылучаючы многа дыму.
На вогнішчы курыліся галавешкі.
Папяроса не курыцца.
2. чым і без дап. Вылучаць выпарэнні, лёгкі туман, пару.
Ад летняга дажджу лес курыўся парай.
3. Паднімацца ўверх, кружыцца (пра дым, туман, пыл і пад.).
За машынай курыўся пыл.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Дуле́ць ’пыліць (у час красавання збажыны); гарэць без полымя, тлець’ (Сл. паўн.-зах.). Паводле Сл. паўн.-зах., запазычанне з літ. dulė́ti ’трухлець, тлець’. Але параўн. рус. дыял. смал. дуле́ть ’гарэць, тлець, гнісці’ (Трубачоў, Эт. сл., 5, 154, зыходзіць з прасл. *dulěti, а Фасмер, 1, 551, рус. дуле́ть ’гніць’ звязвае з рус. дуль ’дупло’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сазніяць ’падгарэць’ (Касп.). Рус. зне́ять, знеть ’гарэць без пламя, тлець’ < прасл. *znějati, *zněti ’гарэць, тлець’ (аб гэтых формах падрабязна гл. Фасмер, 2, 101; Махэк₂, 717. З роднасных беларускіх форм параўн. зніч, зноіць, прызніяць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ку́піцца ’тлець, гарэць (пра торф)’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. ку́піць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Патыне́ць ’патлець, патрухнуць’ (Юрч.). Да тынець ’тлець, прэць’ (там жа), якое, відаць, з’яўляецца балтызмам. Параўн. літ. truneti ’трухлець, гніць, раскладацца’, лат. trunėt ’тлець’. Хаця семантыка бездакорная, сумненне выклікае ‑г‑ у аснове. У такім выпадку больш блізкім будзе літ. tūnoti ’ляжаць схаваным, схаваўшыся’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
те́плиться несов.
1. (гореть) гарэ́ць;
2. перен. тлець;
в нём ещё те́плится наде́жда у ім яшчэ́ тле́е надзе́я (спадзява́нне).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жэўлець ’тлець’ (КСТ). Варыянт адлюстравання і.-е. *geul‑, прадстаўленага таксама ў жуляць (гл.). Параўн. жэўрэць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Купе́ць, ку́паць ’тлець’ (ТС). Гл. капцець. Гэтыя словы суадносяцца фармальна, як *koup‑/kuop. Гл. купіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)