хо́рда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Спец.
1. Прамая, якая злучае дзве кропкі крывой лініі.
2. Восевы шкілет у выглядзе пругкага эластычнага цяжа, спінная струна (у некаторых жывёл і ў зародка чалавека).
[Грэч. chordē — струна.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
басо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да баса. Басовая партыя. Басовая струна. □ — Браціе! — расцяжна гудзе пісар, пачынаючы з самай нізкай басовай ноты, як шэршань у пустым асінавым дупле. Колас.
•••
Басовы ключ гл. ключ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
басо́к, ‑ска, м.
1. Разм. Не вельмі моцны бас. То, бывала, ціўхаў, як малады пеўнік, а то, як па заказу, басок з’явіўся. «Вожык».
2. Струна на шчыпковых музычных інструментах, якая дае нізкі гук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
туго́й
1. в разн. знач. тугі́;
туга́я пружи́на туга́я спружы́на;
туго́й мяч тугі́ мяч;
туги́е ко́сы тугі́я ко́сы;
туга́я струна́ туга́я струна́;
2. (неподатливый) нячу́лы, непамярко́ўны; (скупой) скупы́;
◊
туго́й на́ ухо тугі́ на ву́ха, недачува́е;
туго́й кошелёк тугі́ кашалёк.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
драці́на, ‑ы, ж.
Разм. Кавалак дроту; адна асобная ніць дроту. Нажніцы спраўна перакусваюць драціны і.. яны ападаюць у снег. Брыль. Недзе блізка, амаль над самым вухам, нябачная ў цемры драціна звінела на ветры, як струна. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кві́нта, ‑ы, ДМ ‑нце, ж.
1. У музыцы — пятая ступень дыятанічнага гукарада. // Інтэрвал, які ахоплівае 5 ступеней.
2. Самая высокая па тону струна скрыпкі і некаторых іншых музычных інструментаў.
•••
Павесіць нос на квінту гл. павесіць.
[Ад лац. quinta — пятая.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
струкава́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае шмат струкоў. Струкаватая фасоля. // Падобны да струна.
2. Разм. Кучаравы (пра шэрсць). / Пра валасы чалавека. Адкінуліся дзверцы і выткнулася белавалосая струкаватая галава шафёра, яшчэ зусім маладога хлопца. Пташнікаў. Кепка блінам ляжала на струкаватай рыжай галаве. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рымкаць ’паскрыпваць’ (Крывіч, 12, 1926, 109), рымець, рымчэць ’працягла скрыпець (пра дзверы, вароты)’ (Крывіч, 12, 1926, 109), ры́мка ’першая тонкая струна ў скрыпцы’ (Мядзв.; Крывіч, 12, 1926, 109), рымст ’аднаразовы скрып’: чую, ажно вароты — рымст, рымст, — нехта паціхоньку іх адчыняе (Крывіч, 12, 1926, 109). Гукаперайманне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тугі́, -а́я, -о́е.
1. Моцна нацягнуты.
Тугая струна.
2. Да адказу напханы чым-н.; пругкі, ядраны.
Т. мяшок.
Т. качан капусты.
3. Які цяжка сціскаецца або расцягваецца.
Тугая спружына.
4. перан. Які адчувае цяжкасці ў вырашэнні, выкананні чаго-н., з цяжкасцямі ўспрымае, засвойвае што-н. (разм.).
Т. на мову.
Яму туга (прысл.) давалася работа.
◊
Ту́гі на вуха (разм.) — які дрэнна чуе, глухаваты.
|| наз. ту́гасць, -і, ж. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зво́нкі I прил., в разн. знач. зво́нкий; зву́чный; (о высоком звуке, голосе — ещё) звеня́щий;
~кая пе́сня — зво́нкая пе́сня;
~кая струна́ — зво́нкая (звеня́щая) струна́;
з. го́лас — зво́нкий (зву́чный) го́лос;
○ з. зы́чны — лингв. зво́нкий согла́сный;
◊ ~кая мане́та — зво́нкая моне́та
зво́нкі II, -каў (ед. зво́нка ж.) карт. бу́бны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)