Багу́к, богу́к, бэгу́к ’нашпігаваны свіны страўнік’ (палес., Вешт.). Бясспрэчна, запазычанне. Параўн. укр. богун страўнік жывёлы’, божо́к, бог свіны страўнік (як яда) польск. (ст.) boch тулава вала’, чэш. (ст.) hoch ’тулава жывёліны’. З ст.-в.-ням. bache ’шынка; частка тушы’. Гл. Міклашыч, 16; Бернекер, 67; Брукнер, 33; Махэк₂, 59; Развадоўскі, RS, II, 108.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэ́нбух ‘сычуг’, перан. ‘жывот’, ‘страўнік’ (Мат. Гом.). Да трыбу́х (гл.) з другаснай назалізацыяй, мажліва, пад уплывам ід. trémbuch, trélbuch ‘трыбух’, суаднесеных з ням. Bauch ‘жывот, страўнік; чэрава’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Куцю́к ’страўнік, трыбух’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. кічук.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пуп, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Упадзіна на сярэдзіне жывата пасля адпадзення пупавіны.
2. Страўнік у птушак.
Курыны п.
3. Круглае ці вострае заканчэнне розных прадметаў (разм.).
Дарабіць п. у шапцы.
◊
Браць на пуп (разм.) — цяжка падымаць, перанапружвацца.
Пуп зямлі (разм., іран.) — пра таго, хто лічыць сябе галоўным, цэнтрам чаго-н.
|| памянш. пупо́к, -пка́, мн. -пкі́, -пко́ў, м. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мле́чнік 1 ’страўнік у цяляці’ (віл., мядз., Сл. ПЗБ). З польск. mleczny ’малочны’ і бел. страўнік.
Мле́чнік 2 ’адуванчык, Taraxacum officinale Web.’ (даўг., Сл. ПЗБ). З малочнік ’тс’ на ўзор польск. mlecz ’малачай і інш. расліны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ко́нская цыбу́ля ’страўнік’ (Шат., Бір.). Да конъ© (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ке́ўбух ’страўнік з начынкай’ (Мат. Гом.). Параўн. келбухі (гл.), каўбух (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жыво́т, -вата́, М -ваце́, мн. -ваты́, -вато́ў, м.
1. Частка цела ў чалавека і жывёл, у якой размешчаны органы стрававання.
Боль у жываце.
2. Страўнік, кішэчнік (разм.).
Купіць лякарства ад жывата.
Благому жывату і пірог шкодзіць (прыказка).
◊
Жывот падцягнула (безас.) — захацелася есці.
Качацца жыватом (разм.) — хварэць на жывот.
Падарваць жывот (жываты) са смеху — моцна смяяцца, аж заходзіцца.
Плячысты на жывот (жарт.) — ахвотнік паесці.
Хватацца за жывот — смяяцца да знямогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Ке́ндзюх ’страўнік з начынкай’ (Мат. Гом.), ’брухаты, пузач’ (Нар. лекс.). Гл. кіндзюк.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ На́тша ’на галодны страўнік’ (Сл. ПЗБ), на́тшча ’тс’ (Нас.). Гл. на́шча ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)