ко́нчыцца, -чуся, -чышся, -чыцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыйсці да канца, спыніцца, завяршыцца чым-н.
Навучальны год кончыўся.
Ніткі кончыліся.
Гульня кончылася перамогай.
2. Памерці ў пакутах (разм.).
|| незак. канча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
парва́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ве́цца; зак.
1. Разарвацца, раздзяліцца на часткі ад нацягвання.
Ніткі парваліся.
2. Стаць дзіравым, знасіцца да дзірак.
Панчохі парваліся.
3. перан. Спыніцца (пра знаёмства, адносіны і пад.).
Сувязь з падпольшчыкамі парвалася.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыпыні́цца, -пыню́ся, -пы́нішся, -пы́ніцца; зак.
1. Часова, ненадоўга спыніцца або перарвацца.
П. каля вітрыны.
Цягнік прыпыніўся на паўстанку.
Работа прыпынілася.
2. Знайсці прыпынак дзе-н.
Дзе ён прыпыніўся з сям’ёй на першы час?
|| незак. прыпыня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пресе́чься
1. перарва́цца, перапыні́цца;
2. (прекратиться) спыні́цца; (оборваться) абарва́цца;
го́лос пресе́кся го́лас абарва́ўся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
суці́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; зак.
1. Перастаць хвалявацца, заціхнуць, супакоіцца, уціхамірыцца.
С. пасля добрых навін.
Дзетвара суцішылася.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Аслабець у сваім праяўленні; спыніцца, перастаць.
Вецер суцішыўся.
Боль суцішыўся.
|| незак. суціша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зату́хнуць, ‑не; пр. затух, ‑ла; зак.
1. Перастаць гарэць; патухнуць, пагаснуць. Агонь затух. Лямпа загухла. // перан. Заціхнуць, аслабнуць, спыніцца. Спрэчкі затухлі. □ Не паспела яшчэ затухнуць рэха, як за густымі елкамі, дзе знік заяц, пачуўся страшэнны лямант. Ляўданскі.
2. Спец. Паступова слабеючы, перастаць вагацца, спыніцца (пра радыёхвалі і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здо́льны, -ая, -ае; -лен, -льна.
1. Які мае здольнасці да чаго-н., таленавіты.
З. інжынер.
З. да матэматыкі.
2. Які можа што-н. зрабіць; які валодае пэўным уменнем.
З. да ўсякай работы.
Гэты чалавек на ўсё з. (ні перад чым не спыніцца).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Прысто́іць, прысто́йваць ’ідучы, спыніцца, стаць на кароткі час’ (Гарэц., Бяльк., Жд.; чавус., Нар. сл.; ТСБМ), прыста́іваць ’спыняцца на кароткі час’; ’стаяць над тымі, хто працуе’; ’настойваць’ (Нас., Юрч.), прысто́яць ’прыпыніцца, пастаяць кароткі час’ (ТС), прыстояць ’затрымацца на хаду, прыпыніцца, пачакаць’ (Растарг.), ст.-бел. пристояти ’быць разам’: с молодци моими пристои (Альтбаўэр). Рус. смал. пристоя́ть ’спыніцца, зрабіць перадышку падчас хады’, укр. присто́яти ’пастаяць, чакаючы’. Да стая́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Асто́ркнуць, осто́ркнуты ’спыніцца, пасяліцца, знайсці дах’ (Клімч.). Няясна. Магчыма, да таркаць ’штурхаць, дакранацца’, але семантычна незразумела. Можа да польск. usterknąć ’спатыкнуцца, спаткаць нейкія цяжкасці’?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́спун ’свавольнік, гарэза’ (ТС). Літаратурная форма был& б *нёспын (дыялектны пераход ы > у тыпу пул ’пыл’ і п&д.), ад спыніцца датрымацца, супакоіцца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)