дебо́ш м. дэбо́ш, -шу м., буя́нства, -ва ср.; сканда́л, -лу м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дебоши́рство ср. дэбашы́рства, -ва ср., буя́нства, -ва ср.; сканда́л, -лу м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дэбо́ш, ‑у, м.
Шумны скандал з бойкай. Што асабліва было непрыемна, гэта чуткі .. аб вельмі частых пагулянках і п’яных дэбошах Байсака ў розных вёсках. Лынькоў.
[Фр. débauche.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
учини́ть сов.
1. книжн., уст. учыні́ць;
учини́ть распра́ву учыні́ць распра́ву;
2. (устроить, совершить) разг. учыні́ць, зрабі́ць; устро́іць;учини́ть па́кость учыні́ць (зрабі́ць) па́касць;
учини́ть сканда́л учыні́ць (устро́іць) сканда́л;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тарара́м ’шум, грукат; сварка, скандал’ (ТСБМ), параўн. укр., рус. тарарам ’тс’. Пашыранае нарашчэннем ‑м гукапераймальнае тарара́, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Збуза́ць ’перашкодзіць’ (Сл. паўн.-зах.). Відаць, звязана з бузаваць ’біць, лупцаваць’, буза ’скандал’ (гл.). Параўн. рус. дыял. избуздать, избузовать, ’пабіць, адлупцаваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
устро́іць, -о́ю, -о́іш, -о́іць; -о́ены; зак.
1. што. Наладзіць, зрабіць, арганізаваць што-н.
У. ілюмінацыю.
У. аблаву.
У. вечарынку.
2. што. Учыніць, справіць.
У. скандал.
У. штуку (зрабіць што-н. недарэчнае, нечаканае; разм.).
3. каго (што). Уладкаваць, памясціць куды-н.
У. на службу.
|| незак. устро́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. устро́йства, -а, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Скаланда́ ‘пасмешышча’, ‘нікчэмнасць, дрэнь’ (Нас.), ‘скандал’: век жывуць са скаландой (Мат. Гом.), скулунда́ ‘аткіды, смецце’, ‘астатак’ (Бяльк.), скулінда́ ‘дробязь, вельмі мала’ (Юрч.). Насовіч (Нас., 580) узводзіць да грэч. σχανδαλον ‘спакуса’, ‘перашкода’, параўн. сканда́л (гл.), што магло паўплываць на семантыку. Відаць, запазычанне з літ. skalánda ‘доўгая адшчэпленая лучына для пляцення кошыкаў і да т. п.’, ‘трэска, асколак’, skelénda ‘трэска, асколак’, якія, паводле Атрэмбскага (Gramatyka, 2, 269), ад skélti ‘шчапаць’ з суф. ‑da. Да семантыкі параўн. дробязь < дробны < драбіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ва́рхал ’скандал, шум’ (Касп., Нас.). Ст.-бел. вархол ’бунт, склока’ (з XVI ст.; Булыка, Запазыч.). Рус. (смал.) ва́рхал ’тс’. Запазычанне з польск. warchol ’тс’ (Булыка, Запазыч., 57). Аб магчымым паходжанні польск. слова гл. Брукнер, 601–602.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пагразі́цца, ‑гражуся, ‑грозішся, ‑грозіцца; зак.
Разм.
1. Выказаць пагрозу. — Пайду да дырэктара і ўзніму скандал, — пагразіўся Цімка. Карпаў.
2. Тое, што і пагразіць (у 1 знач.). Тыя [Патупчыкі] бачаць, што ў іх непярэліўкі, паагрызаліся, пагразіліся кулакамі, ускочылі па адным у вазок і пусціліся на вёску, па сваіх дамах. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)