памуці́ць, ‑мучу, ‑муціш, ‑муціць; зак., што.

1. Зрабіць мутным, пазбавіць празрыстасці; замуціць. З возера вылезла нейкае дзіва, возера ўсё ў адзін міг памуціла. Дубоўка.

2. перан. Пазбавіць яснасці, затуманіць (пра свядомасць, розум і пад.). Гэты ўдушлівы гар на момант памуціў свядомасць... Грамовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прававы́ правово́й;

~ва́я свядо́масць — правово́е созна́ние;

п. пара́дак — правово́й поря́док;

○ ~ва́я дзяржа́ва — правово́е госуда́рство

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

азары́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ры́цца; зак., чым (высок.).

Ярка асвяціцца.

Лес азарыўся яркім сонцам.

2. перан. Ажывіцца, павесялець.

Твар чалавека азарыўся ўсмешкай.

3. перан. Нечакана праясніцца ад думкі, здагадкі (пра свядомасць, розум).

|| незак. азара́цца, -а́ецца.

|| наз. азарэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

возврати́ться вярну́цца, мног. паваро́чацца;

созна́ние возврати́лось к больно́му свядо́масць вярну́лася да хво́рага.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

памутне́лы, -ая, -ае.

1. Які стаў мутным, непразрыстым.

Памутнелыя шыбы.

2. Які прыняў неасэнсаваны выраз (пра вочы, погляд).

Глядзець памутнелымі вачамі.

3. перан. Які страціў яснасць, зацямніўся (пра думкі, розум і пад.).

Памутнелая свядомасць.

4. Які страціў выразнасць абрысаў.

Памутнелыя далі.

|| наз. памутне́ласць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адурма́ніцца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак.

1. Паддацца дурману, ап’яніць сябе.

2. перан. Затлуміць сабе галаву, атруціць сваю свядомасць памылковымі ўяўленнямі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

укарані́ць, -раню́, -рэ́ніш, -рэ́ніць; -ранёны; зак., што.

1. Пасадзіўшы, даць умацавацца ў глебе каранямі.

2. перан. Садзейнічаць трываламу замацаванню чаго-н. у практыцы; прымусіць увайсці ў быт, свядомасць і пад.

У. гаспадарчы разлік.

У. новы метад у вытворчасць.

|| незак. укараня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. укаране́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

салдафо́нства, ‑а, н.

Разм. пагард. Паводзіны, учынкі салдафона. [Свярдлоў:] Іх [салдат] пралетарская свядомасць непараўнальна вышэй салдафонства Гофмана, але Гофман усё ж перастраляе іх! Губарэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зацямні́ць, -цямню́, -це́мніш, -це́мніць; -цямнёны; зак., што.

1. Зрабіць цёмным або закрыць чым-н. цёмным, не прапускаючым святло.

Хмары зацямнілі сонца.

З. фон карціны.

2. Замаскіраваць.

З. горад.

3. перан. Зрабіць менш ясным.

З. свядомасць.

|| незак. зацямня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

З. сутнасць справы (перан.).

|| наз. зацямне́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

эмпірыямані́зм, ‑у, м.

Суб’ектыўна-ідэалістычны напрамак у рускай філасофіі пачатку 20 ст., які атаясамлівае грамадскае быццё і грамадскую свядомасць як элементы адзінага (маністычнага) вопыту.

[Ад грэч. empeiría — вопыт і mónos — адзіны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)