ажарэ́б, ‑у, м.
1. Роды ў кабыл, асліц, вярблюдзіц; жарабенне.
2. Прыплод кабыл, асліц, вярблюдзіц.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Ро́дзіва, родзіво: вон з родзіва малы́ ’змаленства’, першапачаткова ’роды’ (ТС), параўн. з укр. ро́диво ’роды’, якое з прасл. *orditi і суф. ‑i‑vo (Вондрак, Vergl. gr., 411).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
агульнавайско́вы, ‑ая, ‑ае.
Агульнаадзіны для ўсіх родаў войск; які ахоплівае ўсе роды войск. Агульнавайсковая тактыка. Агульнавайсковы штаб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абязбо́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.
Штучна зняць боль (пры хірургічнай аперацыі і пад.). Абязболіць роды. Абязболіць замарожваннем.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эклампсі́я, ‑і, ж.
Цяжкае захворванне, якое ўскладняе працяканне цяжарнасці, роды і суправаджаецца сутаргавымі прыступамі, непрытомнасцю і пад. Сімптомы эклампсіі.
[Грэч. éklampsis — успышка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радзі́ны ед. нет
1. ро́ды;
2. (празднество по случаю рождения младенца) роди́ны;
3. крести́ны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прыро́дніца ’павітуха’ (Ян.). Ад прыродная бабка, г. зн. ’жанчына, якая прымае роды або прысутнічае пры родах’ у выніку семантычнай кандэнсацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паталагі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да паталогіі. Паталагічная анатомія. Паталагічныя роды.
2. перан. Кніжн. Хваравіта-ненармальны. У жонкі Яраша рэўнасць набывае амаль што паталагічны характар, даходзіць да хваравітасці. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
По́лаг 1 ’пасцель парадзіхі’, ’палок’ (Бяльк.), ’роды’ (Сл. ПЗБ), półah ’хвароба жанчыны ў час нараджэння дзіцяці’ (Варл.). Укр. поло́ги, по́лаг, зло́ги ’роды’, польск. połóg ’роды; час пасля родаў’. Прасл. *pologъ ад *po‑lěgati, гл. лягаць, ляжаць з чаргаваннем у корані, параўн. выраз логма ляжаць ’ляжаць, не маючы сіл падняцца’ (Нар. сл.), по́лог ’палатно над ложкам або калыскай’ (ТС), гл.
По́лаг 2 ’завеса над ложкам, шырма’, (Бяльк., Сл. ПЗБ), ’вялікая посцілка, якой апіналі дзіця ў калысцы’ (светлаг., SOr, 39, 356), ’посцілка насіць траву’ (Жд. 3), ’рэдкае палатно’ (Ян.). Укр., рус. по́лог ’полаг’. Прасл. *po‑logъ < *logъ (гл. лог, логава). Відаць, першапачаткова ’месца ляжання, пасцель’, потым ’посцілка’ > ’кавалак тканіны’ > ’заслона’. Значэнне ’рэдкае палатно’, відаць, пад уплывам пологі́ ’слаба спрадзены’ (Уладз.), параўн. антанімічную пару кру́та і полога́ пре́жа (тамсама) і рус. дан. по́лог ’грубая мешкавіна’, што суадносяць з рус. пологий ’плоскі, пакаты’ (Фасмер, 3, 313); гл. палогі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́дніца ’архегоний’ (Байк. і Некр.) — беларускі навуковы тэрмін для жаночага ограна размнажэння ў мохавідных, папарацевідных і голанасенных раслін — архегонія. За аснову была ўзята калька з другой часткі слова: ст.-грэч. γονή ’нараджэнне; роды; паходжанне’, ’плод, патомства; род’, ’тое, што нараджае’. Узорам утварэння пры гэтым было польск. rodnia ’архегоній’, ’пакаленне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)