адраі́цца, ‑раіцца; зак.

Выдзеліцца з старога роя і стаць самастойным роем.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ра́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; незак.

1. каму, з інф. Даваць якую-н. раду (у 1 знач.), раіць.

Я заўсёды раджу падумаць, паглядзець, не спяшацца.

2. каго-што. Прапанаваць каго-, што-н. у якасці каго-, чаго-н.

Доктар р. лекі як сродак ад болю.

3. Раіцца, меркаваць.

Сядзелі мужчыны на лаўцы і ўсё радзілі паміж сабой.

◊

Раду радзіць (разм.) — радзіцца, раіцца.

|| зак. пара́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

раі́сты, ‑ая, ‑ае.

Які дае многа раёў; які часта раі́цца. Раісты вулей. Раістыя пчолы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

меркава́цца, мярку́юся, мярку́ешся, мярку́ецца; мярку́йся; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Намячацца.

Гэты будынак мяркуецца пад знос.

2. Жыць у згодзе, мірыцца.

Трэба м., жывучы ў адной хаце.

3. Раіцца.

М. з маці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

саймава́цца, ‑муюся, ‑муешся, ‑муецца; незак.

Разм. іран. Раіцца, радзіцца, дамаўляцца. Слухаюць рабочыя, Засынаюць з прыкрасці... Згоднікі ж саймуюцца, Як уладу выкрасці. Глебка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ро́енне ’мроіва’ (Юрч. Вытв.). Да рой, раі́цца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ро́іцца ’раіцца (пра пчол)’ (брасл., ваўк., Сл. ПЗБ), ро́іцца, роі́цца ’тс’, ’мітусіцца, мільгаць’ (ТС); укр. роїтися ’раіцца (пра пчол)’, роїтися в голові ’успамінацца’, рус. рои́ться, польск. roić się ’тс’, roić ’марыць, летуцець’, ’мроіць’, н.-луж. rojś se ’тс’, ’у мітусні імкнуцца наперад’, в.-луж. rojić so ’раіцца’, ’кішэць’, ’багацець’, чэш. rojiti se ’раіцца (пра пчол)’, ’таўчыся (пра машкару)’, ’тоўпіцца (пра людзей на вуліцы’, славац. rojiť sa ’тс’, ’раіцца (пра думкі чалавека ў галаве)’, славен. rojíti ’тс’, ’бадзяцца’, ’марыць’, серб. ро̀јити се, харв. ròjiti, макед. рои се, балг. роя ’сабраць у рой’, роя́ се ’раіцца’. Прасл. *rojiti sę, утворанае ад назоўніка *rojь > рой (гл.). Гл. таксама раі́цца. Сюды ж: ро́іцца ’здавацца, з’яўляцца, прыходзіць у галаву’ (Юрч.; бялын., Янк. Мат.; іўеў., Сцяшк. Сл.), ’трызніцца’ (Жд. 3), ’мроіцца, здавацца’, ’думацца’ (ТС), у выніку семантычнага пераносу ’роіцца’ > ’мітусіцца, кішэць’ > ’прыходзіць у галаву і да таго пад.’, а таксама ро́іць ’ляцець, валіць’ (ТС), семантыку якога можна знайсці яшчэ ў прасл. *rojíti, *rojь ці нават у і.-е. адпаведніках *roi(H)o‑, напрыклад, лац. rīvus ’ручай, струмень’ і інш. (гл. рой 1).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Саймава́ць, саймавацца ’удзельнічаць у саймаванні, раіцца, дамаўляцца’ (ТСБМ, Касп.), саймікава́ць(ца) ’тс’ (ТСБМ), саймікава́цца ’раіцца, дамаўляцца’ (Нар. сл.). Паланізмы. Параўн. польск. sejmować (się), sejmikować się ’засядаць на сеймы, абмяркоўваць’, якія ад sejm ’сейм’ (Брукнер, 484). Параўн. сейм.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ра́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; незак., з кім.

1. Прасіць у каго-н. рады (у 1 знач.).

Да бацькі заўсёды ішлі р.

2. Мець з кім-н. раду (у 2 знач.), раіцца.

Сябры сталі р., што рабіць далей.

|| зак. пара́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кансультава́цца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; незак., з кім-чым.

Раіцца са спецыялістам па якому‑н. пытанню. — Думкі райкома партыі я не ведаю, не кансультаваўся ні з кім. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)