◎ Пу́кер ’мазоль’ (пін., Шатал.), нукер ’пухір’ (пін., Нар. лекс.), нукір ’тс’: нукір выскочыв (стол., Сл. Брэс.). Да пук ’выпукласць, виступаючая частка’; аднак падабенства семантыкі да пухір (гл.) прымушае звязаць з пу́хнуць з заменай х на к (балтыйскі ўплыў?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Брузды́ль ’пухір на целе’ (Бяльк.). Мабыць, гукапераймальнае, як і брузда́цца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́нчка ’пухір, бурбалка’ (Сцяшк. Сл.). З польск. pączek ’пупышка, бутон’. Гл. пончык.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сцыку́н ’мачавы пухір’ (іван., навагр., вусн. паведамл.). Кантамінацыя сцаць і сікун ’тс’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пупы́р 1 ’уздуцце, пухір’ (Цых.), пупырка ’бародаўка’ (Яўс.), пупырышка ’маленькі бугорчык, звычайна на скуры; пупышка’ (ТСБМ), рус. пупырь ’прышч; пухір; пупышка; грыб’, пупырка ’завязь агуркоў’, польск. pępyrz ’пухір’ (1136 г., pampir у запісе, гл. Банькоўскі, 2, 539). Прасл. дыял. *роругь (< *рорь), гл. пуп (Фасмер, 3, 408).
◎ Пупы́р 2 ’сава’ (Сцяшк. Сл.). Гукапераймальнае (ад пупу! ’крык птушкі’), параўн. укр. пупенак, пупник ’від птушкі’, балг. пу́панец ’сава, Upupa epops’, пупа ’крычаць пупу! (пра саву)’ і лац. назву птушкі upupa.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Набу́ніцца ’ўздуцца, набухнуць’ (ТС). Бясспрэчна, звязана з банька ’бурбалка’, буняк ’пухір на целе’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Панхе́р, панхір ’пухір’ (Сл. ПЗБ). Паводле аўтараў слоўніка (3, 392), з польск. pęcherz ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пухны́р ’паўнатвары чалавек’ (Шат.). Да пухнуць ’распухаць, разбухаць’; сюды ж, відаць, і другаснае пухныр ’пухір’ (карэліц, Нар. лекс.). Гл. пухны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́кала ’пухір у рыбы’ (ЛА, 1). Ад гукапераймальнага пук! (гл. пукі) ці дзеяслова пу́каць ’лопаць, разрывацца з трэскам’, гл. нукаць j.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мазо́ль, мазаля, м.
Патаўшчэнне скуры ці пухір з вадкасцю на руках або на нагах ад працяглага трэння. Нацерці мазоль. Крывавы мазоль. □ Дзякуй рупным рукам, што заўжды ў мазалях, без якіх каласам не звінець у палях! А. Вольскі.
•••
Касцявы мазоль — касцявая нарасць на месцы зрашчэння косці пасля пералому і інш. пашкоджанняў.
Жыць з мазаля гл. жыць.
Наступіць на (любімы) мазоль гл. наступіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)