хутаро́к, ‑рка, м.
Памянш. да хутар. На другі дзень, раніцай, на невялікім хутарку.. [Грэчку] удалося дастаць крыху хлеба. Мележ. Насупраць хутарка паляўнічага Вышамірскага, на зямлі карчмара стаяла пустая хата. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
імга́, ‑і, ДМ імзе, ж.
Абл. Імгла. Дробны дожджык церушыцца аднекуль зверху. Дождж не дождж, а так нейкая дажджлівая імга. Лынькоў. А туман, імга пустая Цяжка звісла над сялом. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пустапаро́жнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць пустапарожняга; пустая, бяссэнсавая справа. — Ці варта было траціць столькі дарагіх для чалавека гадоў дзеля такой пустапарожнасці? Ніякага значэння для навукі, для жыцця ў гэтым адкрыцці няма... Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пратарахце́ць, ‑хчу, ‑хціш, ‑хціць; зак.
Разм.
1. Праехаць з грукатам, з тарахценнем. Дарога была пустая. Толькі аднойчы пратарахцела па ёй фурманка. Новікаў.
2. Тарахцець некаторы час. Каля моста пратарахцеў матор і сціх. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пусто́й
1. (ничем не заполненный) паро́жні, пусты́;
пуста́я бо́чка паро́жняя (пуста́я) бо́чка;
2. (полый) пусты́, паро́жні;
пусто́й шар пусты́ (паро́жні) шар;
3. перен. (бессодержательный, легкомысленный) пусты́;
пусто́е сло́во пусто́е сло́ва;
пусто́й челове́к пусты́ чалаве́к;
4. перен. (неосновательный) пусты́; (тщетный) ма́рны, дарэ́мны;
пусты́е слу́хи пусты́я чу́ткі;
пуста́я наде́жда ма́рная (дарэ́мная) надзе́я;
◊
с пусты́ми рука́ми з пусты́мі рука́мі;
пусто́е ме́сто пусто́е ме́сца;
перелива́ть из пусто́го в поро́жнее погов. бо́бу ў гаро́се шука́ць; з вадо́ю бі́цца;
пусто́й звук пусты́ гук;
пусто́й карма́н пуста́я кішэ́нь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пустагало́вак ’бесталковы чалавек’ (Жд. 2). Ад пустагало́вы (гл. пусты́: пуста́я галава́), аформлена па прадуктыўнай мадэлі на ‑ак, параўн. пустаду́мак ’неразумны чалавек’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шасце́ць, ‑ціць; незак.
Абл. Шастаць (у 1 знач.). Шасцяць у калоссі сярпы, Сцяною дабро залягло. Купала. Ідзе падарожніца хутка, Сукенка ад ветру шасціць. Калачынскі. Вечар быў цёплы, вуліца пустая, таямнічая, загадкава шасцелі лісцем таполі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тара́бкаць ’барабаніць, тарахцець, звінець’ (ТС), тара́бнуць ’стукнуць, загрымець’: цэпом тарабнуў, отмукае лотку (ТС), тара́бканье ’пустая размова’ (ТС). Вытворнае ад гукапераймання *тараб!, звязанага з тарабаніць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гаво́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Дзелавая ці сардэчная размова; словы, выказванне аднаго з суразмоўцаў.
Г. ў іх не ладзілася.
Пра што ідзе г.?
2. Чуткі, пагалоска.
Пайшла нядобрая г. па вёсцы.
3. Мясцовая разнавіднасць тэрытарыяльнага дыялекту.
Чэрвеньская г.
Гаворкі Маладзечаншчыны.
4. Мова як сродак зносін паміж людзьмі (звычайна пра вусную гутарковую мову).
Госці з Кіева добра разумелі беларускую гаворку.
◊
Пустая гаворка — непатрэбная, бескарысная размова; балбатня.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Трэ́пля (тре́пля) ‘трапанне лёну, канапель’ (слаўг., Нар. словатв.). Дэвербатыў, узыходзіць да *trep‑ja > *trep‑ati > трапа́ць 2 (гл.). Сюды ж трэ́пля ‘пустая гаворка, балбатня’ (Мат. Маг., Юрч. СНЛ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)