эксплуата́цыя, -і, ж.

1. Бязвыплатнае прысваенне аднымі людзьмі прадуктаў працы іншых людзей.

2. Сістэматычнае выкарыстанне для якіх-н. практычных мэт прыродных багаццяў, сродкаў вытворчасці, будынкаў, машын і пад.

Э. аўтамабіля.

Служба эксплуатацыі на аўтамабільных дарогах.

Э. будынка тэатра.

|| прым. эксплуатацы́йны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пата́ш, ‑у, м.

Рэчыва ў выглядзе белага зярністага парашку са шчолачнымі ўласцівасцямі, якое атрымліваюць з попелу, а ў прамысловасці — пераважна з прыродных солей.

[Англ. potash.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

біяста́нцыя, ‑і, ж.

Навукова-даследчая ўстанова, прызначаная для ўсебаковага стацыянарнага вывучэння раслін і жывёл у прыродных умовах і правядзення эксперыментальных даследаванняў; біялагічная станцыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

селенаграфі́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да селенаграфіі.

2. Спец. Які мае адносіны да Месяца, яго паверхні, да яго прыродных умоў. Селенаграфічныя каардынаты.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

згрупава́ць, ‑пую, ‑пуеш, ‑пуе; зак., каго-што.

Аб’яднаць у групу (групы); размясціць групамі. Згрупаваць ударныя сілы войск. □ За гады вучобы ў школе Лена згрупавала вакол сябе верных сябровак. Няхай. // Раскласіфікаваць на аснове якіх‑н. аднародных прымет. Згрупаваць дэталі па іх форме. □ Калі згрупаваць фактары, якія залежаць і не залежаць ад прыродных умоў, і зрабіць разлік, то значнасць фактару прыродных умоў для прадукцыйнасці працы будзе больш відавочнай. «Весці».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гаспада́рчы, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да вядзення гаспадаркі, да эканамічнага, вытворчага боку справы.

Гаспадарчыя арганізацыі.

Гаспадарчыя поспехі.

2. Які мае адносіны да вядзення гаспадаркі, патрэбны для яе вядзення.

Гаспадарчыя турботы.

Г. інвентар.

Гаспадарчыя тавары.

3. Даходны, рацыянальны.

Г. падыход да выкарыстання прыродных багаццяў.

4. Уласцівы гаспадару (у 2 знач.).

Гаспадарчае вока.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

біяло́гія, ‑і, ж.

Комплекс навук пра жыццё як асобую форму руху матэрыі, што гістарычна ўзнікла з нежывой прыроды. // чаго. Сукупнасць прыродных асаблівасцей жыцця і развіцця раслінных або жывёльных арганізмаў. Біялогія пшаніцы.

[Ад грэч. bíos — жыццё і logos — вучэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сінапты́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да сіноптыкі; звязаны з высвятленнем метэаралагічных умоў, стану надвор’я. Сінаптычны цэнтр. Сінаптычныя даныя. □ Звесткі аб прыродных з’явах перадаюцца.. ўмоўным сінаптычным кодам. «Беларусь».

•••

Сінаптычная карта гл. карта.

[Ад грэч. synoptikos — здольны ўсё акінуць вокам, агледзець.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

геаграфі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да геаграфіі. Геаграфічныя адкрыцці. Геаграфічны атлас. // Які разглядаецца з пункту погляду будовы мясцовасці, прыродных умоў або месцазнаходжання на зямной паверхні. Геаграфічныя граніцы. Геаграфічнае палажэнне краіны. Геаграфічнае асяроддзе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паўпусты́ня, ‑і, ж.

Геаграфічная зона, якая па сваіх прыродных умовах з’яўляецца пераходнай паміж пустыняй і стэпам. Гэта быў не стэп, а хутчэй паўпустыня, дзе скрозь рэдкае травяное покрыва з палыну прасвечвала сухая глеба. Гавеман.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)