Пуля́ць 1 ’шпурляць, кідаць, страляць’ (ТСБМ; карэл.; Жыв. НС; Сцяц.), пуля́цца ’тс’ (Касп.), рус. пуля́ть ’кідаць; сварыцца’, пуляться ’тс’. Няясна, магчыма, да пу́ля ’куля’, параўн. Фасмер, 3, 405; аднак гл. Шустар-Шэўц, 2, 1190, які ўслед за Супруном (адносна рус. пульну́ть ’кінуць’ гл. Веснік БДУ, 1974, 2, 20–25) уключае названыя словы разам з в.-луж., н.-луж. pulać ’праганяць, адпіхваць’, польск. pulać ’цяжка несці’, славен. púliti ’шчыпаць; біць’ і пад. у агульнае гняздо слоў, што ўзыходзяць да прасл. *puliti, у аснове якога і.-е. pou‑ ’выстаўляцца, выпучвацца’; гл. таксама Сной, 514, які збліжае славен. puliti з літ. piáuti ’рэзаць, жаць, калоць’, лац. pavīre ’таўчы, таптаць’ і інш., што ўзыходзяць да і.-е. peu̯‑ ’таўчы’. Параўн. пуліць (гл.).
Пуля́ць 2 аргат. ’купляць’ (Рам.). Узводзяць да грэч. πουλω ’прадаваць’ (гл. Лукашанец, Сацыялекты, 73), параўн. польск. аргат. pulać ’тс’. Змена семантыкі пад уплывам прыстаўкі пра- (про-), параўн. укр. пропу́льовати = про‑давати (Горбач, Арго, 27).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заіка́цца несов., в разн. знач. заика́ться;
з. ад канту́зіі — заика́ться от конту́зии;
ты пра гэ́та і не ~ка́йся — ты про э́то и не заика́йся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
трубі́ць несов., в разн. знач. труби́ть;
т. у трубу́ — труби́ть в трубу́;
т. трыво́гу — труби́ть трево́гу;
пра гэ́та ўсе тру́бяць — про э́то все трубя́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Размо́згнуць ’разварыцца; разамлець’ (слонім., Нар. словатв.), рус. мо́згнуть ’гніць, псавацца, пакрывацца цвіллю’, мо́зглый ’гнілы’, (про)мо́зглая погода ’сырое, мокрае надвор’е’. Чарных (1, 538) звязвае з мзга < *мъзга < прасл. *mъsga з суф. ‑g‑a, сюды ж таксама стараж.-рус. мꙋзгъ ’ціна’. Узводзяць да і.-е. кораня *meu‑(:*mou‑):*mŭ ’сыры’, ’мокры’, ’брудны’, ’гнілаваты’ з пашыральнікам ‑s‑ (Покарны, 741–742). Іншыя версіі гл.: ЭССЯ, 18, 223–225 (*mězga), 21, 96–97 (*mozgъ). Гл. таксама мазглявы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мочка 1 ’ніжняя мясістая частка вуха’ (ТСБМ). Укр. мочка, рус. мочка ’тс’, ст.-рус. мочка ’тс’ (XVII ст.), якія з мъчъка < мкнути < (про)‑мкнути ’працягнуць’ у выніку чаргавання ъ : ы, параўн. прымыка́ць (Міклашчыч, 206; Праабражэнскі, 1, 563; Фасмер, 2, 666; Булахоўскі, ВП, 3, 418).
Мочка 2 ’раменная ці вяроўчаная пятля, якой прывязваецца пуга да пугаўя або біч да цапільна’ (Бяльк.), ’пятля ў кашулі’ (Растарг.). Рус. мочка ’пятля на адзенні’ (кур.), ’пятля на ботах’ (варон., разан., маск., калін.). Да мочка 1 < (з)мыка́цца ’змыкацца, стульвацца’ > прасл. mъknǫti ’цягнуць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зберагчы́ сов.
1. (сохранить в целости) сбере́чь; убере́чь;
з. маёмасць — сбере́чь иму́щество;
з. дакуме́нты — сбере́чь (убере́чь) докуме́нты;
2. (сохранить про запас) сбере́чь, прибере́чь;
з. тро́хі гро́шай — сбере́чь (прибере́чь) немно́го де́нег
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паце́ха ж.
1. поте́ха, заба́ва;
2. в знач. сказ. поте́ха, умо́ра;
ну і п.! — ну и умо́ра!;
вось п.! — вот поте́ха!;
◊ з ла́скі на ~ху — здо́рово живёшь; ни за что́ ни про что́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
боле́тьII несов. (об ощущении боли) бале́ць;
у него́ боли́т голова́ у яго́ балі́ць галава́;
◊
душа́ боли́т душа́ балі́ць;
что у кого́ боли́т, тот про то и говори́т погов. што каму́ ру́піць, той аб тым і жу́піць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
страстьII ж. (страх), прост. страх, род. стра́ху м.; (ужас) жах, род. жа́ху м.;
стра́сти, да и то́лько страх (жах), ды і то́лькі;
про э́ти места́ расска́зывают стра́сти пра гэ́тыя мясці́ны раска́зваюць стра́хі;
◊
до стра́сти страшэ́нна, стра́шна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ска́зка
1. ка́зка, -кі ж.;
2. перен. ка́зка, -кі ж., ба́йка, -кі ж.;
всё э́то ска́зки усё гэ́та ка́зкі (ба́йкі);
3. (список, реестр) ист. ска́зка, -кі ж.;
реви́зская ска́зка ист. рэві́зская ска́зка;
◊
ска́зка про бе́лого бычка́ шутл. ка́зка пра бе́лага бычка́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)