грані́тны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да граніту. Гранітныя горы. // Зроблены з граніту. Гранітная трыбуна. Гранітны помнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мануме́нт, ‑а, М ‑нце, м.
1. Архітэктурнае або скульптурнае збудаванне ў гонар якой‑н. выдатнай падзеі, асобы; помнік. Аўтобус прыпыніўся на Круглай плошчы насупроць манумента-помніка героям Айчыннай вайны. Паслядовіч. // Велічны помнік над магілай.
2. перан. Што‑н. велічнае, створанае чалавекам, якое застаецца як памяць аб ім. А яго [Леніна] найлепшы твор, Найлепшы манумент — СССР. Бядуля.
[Лац. monumentum ад moneo — напамінаю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ру́капіс, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Арыгінал або копія тэксту, напісанага ад рукі ці аддрукаванага на пішучай машынцы.
Рукапісы пісьменніка.
Аддаць р. у набор.
2. Помнік пісьменнасці, які адносіцца пераважна да часу ўзнікнення кнігадрукавання.
Вывучэнне старажытных рукапісаў.
|| прым. рукапі́сны, -ая, -ае.
Р. тэкст.
Р. аддзел бібліятэкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
маўзале́й, ‑я, м.
Вялікае надмагільнае архітэктурнае збудаванне; надмагільны помнік, грабніца. Маўзалей Леніна. □ Нясе прывет сардэчны Туды паток людзей, Туды, дзе стаў навечна Гранітны маўзалей. Бялевіч.
[Грэч. Mausōléion.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надгро́бие ср.
1. надмагі́льны по́мнік;
2. (надгробная надпись) уст. надмагі́льны на́дпіс; (эпитафия) эпіта́фія, -фіі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ру́капіс ’тэкст, напісаны ад рукі або на друкавальнай машынцы’, ’рукапісны помнік старажытнай пісьменнасці’ (ТСБМ). Складаны назоўнік ад рука (гл.) і пісаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дамастро́й, ‑я, м. (з вялікай літары).
Помнік рускай пісьменнасці 16 ст., у якім змяшчаецца звод жыццёвых правіл і павучанняў (пазней стаў агульным абазначэннем кансерватыўнага сямейна-бытавога ўкладу жыцця).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
П’едэста́л ’узвышэнне пад помнік, калону’ (ТСБМ). Праз польск. piedestał ці рус. пьедестал (пач. XVIII ст.) і ням. Piedestal з франц. piédestal ’тс’, першапачаткова ’падстаўка для ног’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́мбачка ‘невялікі столік-шафка’ (ТСБМ), а таксама разм. ‘надмагільны помнік камуністам або вайскоўцам у выглядзе пірамідкі з зоркай’ (Цыхун, вусн. паведамл.). З рус. тумбочка ‘тс’, памянш. да тумба, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
до́йлідства, ‑а, н.
Тое, што і архітэктура. Маглі б мы палюбавацца і выдатным помнікам старажытнага дойлідства — велічным замкам у Міры, пабудаваным у XVI стагоддзі. В. Вольскі. Рыльскі манастыр — выдатны помнік балгарскага дойлідства і жывапісу. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)