прапа́свіць, ‑пасу, ‑пасеш, ‑пасе; ‑пасём, ‑пасяце; пр. прапасвіў, ‑пасвіла; заг. прапасі; зак., каго-што і без дап.
Пасвіць некаторы час. Прапасвіць кароў да вечара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пастух / памочнік пастуха: падпасак / пасе коней: канапас / пасе коней на начлезе: начлежнік / пасе авечак: чабан / пасе свіней: свінапас; пастыр (абл.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
папа́ха, ‑і, ДМ ‑пасе, ж.
Высокая футравая шапка. Каля галоўнай гарадской брамы сабраўся вялікі атрад коннікаў у папахах, у яркім каляровым адзенні і шырокіх шараварах. В. Вольскі.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпа́свіць, -пасу́, -пасе́ш, -пасе́; -пасём, -пасяце́, -пасу́ць і -па́свіш, -па́свіць; -па́свім, -па́свіце, -па́свяць; -па́свіў, -віла; -пасі́; зак.
1. Правесці пэўны час, пасучы жывёлу.
А. сваю чаргу.
2. каго і без дап. Закончыць пасьбу жывёлы (разм.).
3. каго. Адкарміць на падножным корме.
А. коней.
|| незак. адпа́сваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. адпа́с, -у, м. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вало́вік 1 ’кармавы бурак’ (Бір. Дзярж.), валовікі ’сталовыя буракі’ (КЭС). Да валовы (< вол).
Вало́вік 2. Гл. ваўнянка.
Вало́вік 3 ’пастух, які пасе валоў’ (З нар. сл.). Да валовы (пастух).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папа́свіць, ‑пасу, ‑пасеш, ‑пасе; ‑пасём, ‑пасяце, ‑пасуць і ‑пасу, ‑пасвіш, ‑пасвіць; ‑пасвім, ‑пасвіце; зак., каго-што.
Пасвіць некаторы час. — Глядзі толькі, не крыўдзі.. [каня], — паківаў пальцам конюх. — Удзень папасі з гадзіну, а потым напаі ў рэчцы. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпа́свіць, ‑пасу, ‑пасеш, ‑пасе; ‑пасём, ‑пасяце, ‑пасуць і ‑пасу, ‑пасвіш, ‑пасвіць; ‑пасвім, ‑пасвіце, ‑пасвяць; пр. адпасвіў, ‑пасвіла; заг. адпасі; заг.
1. Правесці, на пасьбе пэўны час. Адпасвіць сваю чаргу.
2. каго. Адкарміць на падножным корме. Адпасвіць цялят на канюшыне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарапа́ха, -і, ДМ -па́се, мн. -і, -па́х, ж.
1. Жывёліна атрада паўзуноў, пакрытая касцявым панцырам, якая вельмі павольна рухаецца на кароткіх лапах, што могуць разам з галавой і хвастом уцягвацца ў панцыр.
Марская ч.
2. зб. Рагавыя пласцінкі панцыра гэтай жывёлы, а таксама вырабы з такіх пласцінак.
|| памянш. чарапа́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
|| прым. чарапа́хавы, -ая, -ае і чарапа́шы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Прадзяльні́к, прадзяце к ’галоўны пастух’, ’хто пасе скаціну па чарзе’ (воран., шальч., Сл. ПЗБ), прадзяппік ’чарга пасвіць карову’ (Сцяшк. Сл.). З літ. pradienykas ’тс’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 4, 74). Лаўчутэ (Балтизмы, 71) прыводзіць іншую зыходную форму pradieninkas ’тс’ < pradieniiū ’кожны другі дзень’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
начле́жнік, ‑а, м.
1. Чалавек, які часова начуе дзе‑н. На вялікім куфры старой, на сенніку і з падушкай — усё як і трэба — спаў начлежнік. Брыль.
2. Той, хто пасе коней ноччу. Начлежнікі-канапасы, пазакручваўшыся ў кажухі, спалі, прытуліўшыся адзін да аднаго. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)