разбуйні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць; -бу́йнены; зак., што.
Зрабіць менш буйным, раздзяліць на менш буйныя адзінкі.
Р. раён.
Р. вялікую гаспадарку.
|| незак. разбуйня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. разбуйне́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
п’яні́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ні́ць; незак., каго-што.
Рабіць п’яным.
Віно п’яніць.
Духмяны пах квецені п’яніў галовы.
Поспехі п’яняць (перан.).
|| зак. ап’яні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць; -нёны.
Шчасце ап’яніла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падагульні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць; -гу́льнены; зак., што.
1. Падвесці вынікі чаго-н.
П. суму выдаткаў.
2. Зрабіць абагульняючыя вывады.
П. думкі папярэдніх даследчыкаў.
|| незак. падагульня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. падагульне́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
драбні́ць, драбню́, драбні́ш, драбні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць і дро́бніш, дро́бніць, дро́бнім, дро́бніце, дро́бняць; незак., што.
1. Разбіваць на дробныя часткі.
Д. груз.
Д. цэглу.
2. Раздзяляць, чляніць.
Д. атрад.
|| зак. здрабні́ць, -ню́, здро́бніш, здро́бніць; здро́бнім, здро́бніце, здро́бняць; здро́блены.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абядні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, абедніце́, -ня́ць; абе́днены; зак., каго-што.
1. Зрабіць бедным на што-н., у якіх-н. адносінах.
А. глебу.
2. Пазбавіць каго-, што-н. выразнасці, сілы, своеасаблівасці.
А. вобраз рамана.
|| незак. абядня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
натхні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -нім, -ніце́, -ня́ць; -нёны; зак., каго-што.
1. Выклікаць натхненне, творчы ўздым.
Залатая восень натхняе паэтаў.
2. Выклікаць душэўны ўздым, заахвоціць да якіх-н. дзеянняў
Н. на напісанне верша.
Н. на подзвіг.
|| незак. натхня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цясні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м; цесніце́, -ня́ць; незак., каго-што.
1. Прымушаць адступіць; адцясняць.
Ц. варожыя флангі.
2. Абмяжоўваць каго-н. у прасторы, плошчы.
Не буду я вас ц., паеду да сына.
3. Сціскаць, спіраць (грудзі, дыханне і пад.).
Яна адчувала, як ёй цясніла дыханне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Бі́скуп ’каталіцкі епіскап’ (Нас., Шат., БРС, Гарэц.). Ст.-бел. бискуп (Булыка, Запазыч.). Рус. би́скуп, укр. би́скуп, бі́скуп. З польск. biskup ’тс’ (а гэта з ст.-в.-ням. biscof, можа, праз чэш. мову, гл. Шалудзька, Нім., 22; Брукнер, 27; Слаўскі, 1, 34 і інш.; першакрыніца — грэч. ἐπίσκοπος). Шалудзька, Нім., там жа; Кюнэ, Poln., 44; Рыхардт, Poln., 38. Параўн. яшчэ Бернекер, 58; Фасмер, 1, 168.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Борг ’доўг’ (Федар. VI). Ст.-бел. борґ, борг (гл. Булыка, Запазыч.). Укр. борг. Запазычанне з польск. borg ’тс’ (< ням. < borgen). Шалудзька, Нім., 22; Рудніцкі, 171–172; Брукнер, 36.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бі́гус ’бігус, сечанае мяса’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.); пераносна ’ханжа, крывадушнік’ (Гарэц., Др.-Падб.). Укр. бігос ’смажаная капуста з салам’, рус. би́гус. З польск. bigos ’тс’ (а гэта з ням. Beguß; Латання, РФВ, 1, 262; Міклашыч, 13; Фасмер, 1, 164, або з ням. Beiguß; Шалудзька, Нім., 22). Гл. Кюнэ, Poln., 44; Шалудзька, Нім., там жа, і прыведзеную вышэй літ-py (няпэўна Брукнер, 27, які першакрыніцай лічыць ням. Bleiguß ’кавалачкі волава’). Параўн. ст.-бел. бигос ’рагу’ (XVII ст., Булыка, Запазыч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)