навінці́ць, ‑вінчу, ‑вінціш, ‑вінціць; зак., што.
Круцячы па вінтавой разьбе, надзець; нашрубаваць. Навінціць гайку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узапхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак. (разм.).
1. каго-што на што. Пхаючы, падняць наверх.
У. воз на ўзгорак.
2. што на каго-што. З цяжкасцю надзець што-н. вузкае, цеснае або наспех надзець які-н. абутак.
Ледзь узапхнуў боты на ногі.
3. перан., што на каго (што). Узваліць, абцяжарыць каго-н. чым-н.
Усю работу ўзапхнулі на аднаго.
|| незак. успіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і успі́хваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наде́ть сов. надзе́ць, мног. панадзява́ць; (верхнюю одежду — ещё) апрану́ць, мног. паапрана́ць; (обувь — ещё) абу́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
обузда́ть сов.
1. (надеть узду) забрыта́ць, надзе́ць абро́ць;
2. перен. (сдержать, укротить) утаймава́ць, уціхамі́рыць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надзява́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да надзець.
•••
Надзяваць (насіць) маску — утойваць сваю сапраўдную сутнасць; прыкідвацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
навы́варат, прысл.
1. Унутраным бокам наверх. Надзець кашулю навыварат.
2. перан. Разм. Наадварот. Разумець усё навыварат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нашэ́мацца ’многа надзець на сябе’, пашамкаць ’нацягнуць’ (ТС). Утворана паводле распаўсюджанай семантычнай мадэлі экспрэсіўных дзеясловаў ’многа надзець’ < ’марудна варухацца, выдаваць ціхія гукі’, параўн. нашукацца, натужацца ’тс’ і пад., у якасці зыходных дзеясловаў могуць выступаць шэмкацца ’корпацца’, шамкаць ’корпаць’ (ТС) і гукапераймальны комплекс там‑ (там‑), параўн. шэмеляхнуць ’перакуліць’, шамятиць ’ціха есці’ і пад., прадстаўлены, магчыма, і ў славенскім адпаведніку našemiti ’прыбраць, безгустоўна упрыгожыць, надзець маску’ ад šemiti ’прыбіраць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уссу́нуць, -ну, -неш, -не; -су́нь; -нуты; зак., што на што.
1. Сунучы, падняць наверх.
У. бэльку на зруб.
2. Абуць, надзець (звычайна наспех, часова; разм.).
У. боты на басанож.
|| незак. уссо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
начапі́ць, -чаплю́, -чэ́піш, -чэ́піць; -чэ́плены; зак., што.
1. Накінуўшы, замацаваць; павесіць, навесіць.
Н. замок на дзверы.
2. Надзець на сябе, прымацаваўшы, прывесіўшы (разм.).
Н. бант.
|| незак. начапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і начэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абу́цца, абу́юся, абу́ешся, абу́ецца; зак.
1. Надзець сабе на ногі абутак.
Бацька абуўся і пайшоў на вуліцу.
2. Набыць сабе абутак, забяспечыць сябе абуткам.
Трэба думаць, як на зіму а.
|| незак. абува́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)