уми́льный
1. (нежный, приятный) мі́лы;
2. перен. (льстивый, угодливый) разг. даго́длівы; уго́длівы; ліслі́вы, падлі́злівы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
успу́хлы, ‑ая, ‑ае.
Які ўспух. А мне, калі я яшчэ раз зірнуў на яго звернуты набок нос і ўспухлую губу, свет не мілы. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дарагі́, -а́я, -о́е; даражэ́йшы.
1. Які каштуе многа грошай, высока цэніцца; проціл. танны.
Дарагая мэбля.
Дорага (прысл.) каштуе.
2. перан. Які звязаны з вялікімі намаганнямі, ахвярамі.
Дарагая перамога.
3. перан. Такі, якім даражаць, якога шануюць.
Нам дарагая памяць герояў.
Дарагая тая хатка, дзе радзіла мяне матка (прыказка).
4. Ласкавы, мілы, любімы.
Д. друг.
Пішы часцей, дарагая сяброўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Пацэтны ’смешны, мілы’ (карэліц., Сцяшк. Сл.). Відаць, з ⁺facetny, якое са словазлучэння facet wesoły ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трохліне́йка, ‑і, ДМ ‑лейцы; Р мн. ‑неек; ж.
Разм. Трохлінейная вінтоўка. Бяры, мілы, трохлінейку, два падсумкі, патранташ, Цэлься ворагу ў сэрца, не прамаж. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пло́зы ў песні: Ой, пайду я каля лозы, аж mcm арэ мілы плазы… (навагр., Дзмітр.). Гэта варыянт песні “Ой, пайду я каля луга, там мой мілы арэ плугам”. Лексема плазы ўтварылася пры ад’ідэацыі плуг‑сім і польск. pląsy ’поласы’ (гл. пачассі ’кавалак ворнай зямлі’) і пад уплывам рыфмы: лозы — плазы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Люга́вы, люга́вый ’добры, хвацкі (пра танец)’ (клім., Мат. Маг.), смал. люга́вый ’ласкавы, мілы, ветлівы, ліслівы’. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тата́р ’татарын’: Устань мілы, татар едзіць, Татар едзіць — вайна будзіць (з нар. песні; ушац., Полымя, 2001, 3, 270). Гл. татарын.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
м, нескл., н.
1. Чатырнаццатая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «э м». Малое м.
2. Санорны, насавы, губна-губны, змычны зычны гук; можа быць мяккім і цвёрдым. Мілы, мыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мілава́цца, мілава́ць, мі́ловаць ’узаемна любіць, лашчыцца, абнімацца’, ’песціць, любіць’, милова́ньне ’далікатныя адносіны’ (ТСБМ, Нас., Яруш., ТС). Да прасл. milovati (sę). Гл. мі́лы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)