Лыча́к ’кароткая вяроўка з пятлёй (Бяльк., Нар. Гом.), рус. наўг., урал. лычаг ’вяроўка з лыка’, калін. лыча́га ’кара з ліпы’, укр. лича́к ’вяроўка з лыка’, ’лыганы лапаць’, ’абутак з лыка’. Да лыка 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лы́чо ’лыка’ (Кліх) — зборнае ад лыка 1 (гл.) < лы́чча.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ла́паць¹, -пця, мн. -пці, -пце́й, м.
1. Плецены абутак з лыка, бяросты ці вяровак.
Лазовыя лапці.
2. перан. Адсталы, некультурны чалавек.
◊
Абуць у лапці (разм., жарт.) — абдурыць, ашукаць і пасмяяцца з каго-н.
|| памянш. ла́пцік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым. ла́пцевы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Лымаковы ў выразе: лыка лымакове ’лыка; якім апаясваюць каравай, калі ён падрасце на стале’ (Сцеп.). Няясна. Магчыма, да лі́мах (гл.), г. зн. лыка, якое не нясе функцыянальнай нагрузкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закавы́ка, ‑і, ДМ ‑выцы; Р мн. ‑вык; ж.
Разм. Затрымка, перашкода ў чым‑н. Ды толькі вось дзе закавыка: Купіць зямлю — купіць не лыка, Тут грошы трэба. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Палоссе ’ліпавая кара’ (Мат. Гом.), палосься ’лыка’ (Касп.), палоссе, палоссе, палосье ’лыка; тонкія дубцы, з якіх плятуць кошыкі’ (Сл. ПЗБ), полосы ’пакроеныя палоскі з ліпавай, лазовай і інш. кары’ (ТС), полоссе ’тс’ (Сл. Брэс.), полосе ’лыка’ (Нар. сл.), полыссе ’тс’ (З нар. сл., драгіч.), полосяный *з лыка’ (З нар. сл., драгіч.). Зборны назоўнік ад паласа (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Моўкна, ст.-бел. мовкна ’лыка’ запазычана з літ. máukna ’лыка’, ’тоўстая кара з дрэў’ (Яблонскіс, 128; Булыка, Лекс. запазыч., 209).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Лыкава́ты, лыкова́тый ’нятлусты (пра сала, мяса)’ (лун., Шатал.). Да лы́ка 1. Матывацыя: ’валакністы, жылісты, падобны цвёрдасцю да лыка’, як тураў. лыкова́ты ’мачалісты’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ся́слы ’ліпавая кара, лыка’ (Мат. Гом.). Відаць, фанетычна дэфармаванае свя́сла ’нізка лыка’ (гл.), параўн. аналагічныя змены ў сёкар, сёкроў (Сл. Брэс.) і вынік адваротнага працэсу ў свермега ’сярмяга’ (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нанасі́ць, ‑нашу, ‑носіш, ‑носіць; зак., чаго.
Прынесці ў нейкай колькасці за некалькі прыёмаў. Нанасіць бочку вады. □ Чырвонаармейцы жыва нанасілі дроў, разлажылі касцёр. Колас. А дзед тым часам кончыў лыка драць, Галля ды буралому нанасіў. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)