Жура́ ’цура’ (Шат.), ’кісель’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. пск. жура ’нешта кіслае’. Гл. жур.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
згусце́ць, ‑ее; зак.
Тое, што і згусціцца. Кісель згусцеў. □ У цемры, якая яшчэ больш згусцела пасля ўспышкі ракеты, дзедавай постаці не было відаць. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
авёс, аўса́, часцей мн. (у знач. засеянага гэтым злакам поля) аўсы́, -о́ў, м.
Яравая збажына, зерне якой ідзе на корм коням і на крупы; зерне гэтага злака.
Даць каню аўса.
Не гані каня дубцом, а гані аўсом (прыказка). Аўсы зазелянелі.
|| прым. аўся́ны, -ая, -ае.
А. кісель.
Аўсяная мука.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Кваслі́на ’вада, у якой рашчыняецца вотруб’е на кісель’ (Вешт.), ’абрызглае малако’ (ТС). Кантамінацыя квас (гл.) і кіслы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аўся́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае дачыненне да аўса. Аўсянае поле. Аўсяная салома.
2. Які прыгатаваны з аўса або з прадуктаў яго апрацоўкі. Аўсяная мука. Аўсяны кісель.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жы́дкі, ‑ая, ‑ае.
Абл.
1. Вадзяністы, негусты. Жыдкі кісель. □ Па калодкі вязлі калёсы ў жыдкую гразь. Нікановіч.
2. Рэдкі, негусты. У госця былі жыдкія чорныя вусы. Самуйлёнак.
3. Тонкі і гібкі. Жыдкі дубец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сыта́, ‑ы, ДМ сыце, ж.
Даўняя беларуская страва — мёд або цукар, разведзеныя гатаванай вадой. За прасначкамі йшлі кампоты, Кісель з мядоваю сытою; Вячэру скончылі куццёю. Колас. А частавалі Сытой салодкай. Ідуць праводзіць За рэчку цётку. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́гадны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да ягады, уласцівы ягадам. Ягадная костачка. Ягадны пах. // Які дае, прыносіць ягады. Ягадныя расліны. // Багаты на ягады. Ягадны год. Ягаднае месца ў лесе. // Прыгатаваны з ягад, з ягадамі. Ягаднае варэнне. Ягадны кісель.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запаску́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.
Разм. Забрудзіць адкідамі, нечыстотамі. Запаскудзіць двор. □ — Гэта жаб[ін]ая ікра толькі кашулю запаскудзіць, — сказаў Мірон, з гідлівасцю адграбаючы гэты кісель. Маўр. Дзятляняткі чысціню любяць. Ніколі свайго гнязда не запаскудзяць, з хаткі хлява не зробяць. Клышка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Мы́льца, мыльцы ’гарохавы кісель, густая каша з гарохавай мукі’ (Нас., Касп., Анім. дад.). Да мыла (гл.). Названа так паводле формы, падобнай да кавалачкаў самаробнага мыла: кашу, пасля таго як яна застыне, рэзалі на кавалачкі і елі з канапляным алеем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)