бо́ртніцтва, ‑а, н.
Уст. Прымітыўнае лясное пчалярства, здабыча мёду дзікіх пчол, адзін з найбольш старадаўніх промыслаў на Беларусі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свіне́ц, -нцу́, м.
Мяккі, вельмі цяжкі метал сінявата-шэрага колеру.
Здабыча свінцу.
◊
Сустрэць (ворага) свінцом — ружэйным агнём, кулямі.
Як свінцом налітыя — вельмі натруджаныя ад стомы, хваробы і пад. — аб адчуванні цяжару ў руках, нагах і пад.
|| прым. свінцо́вы, -ая, -ае.
Свінцовая куля.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трафе́й, -я, мн. -і, -яў, м.
1. Узбраенне і ваенная маёмасць, захопленыя ў пераможанага праціўніка.
Ваенныя трафеі.
2. Рэчы, здабыча як сведчанне або вынік перамогі, поспехаў у якой-н. галіне.
Паляўнічыя трафеі.
3. Арнаментальнае ўпрыгожанне ў выглядзе ваенных даспехаў.
|| прым. трафе́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
азбе́ст, ‑у, М ‑сце, м.
Вогнетрывалы мінерал валакністай будовы, які шырока выкарыстоўваецца ў тэхніцы; горны лён. Радовішча азбесту. Здабыча азбесту.
[Грэч. asbestos — незгасальны, пастаянны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камба́йнавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да камбайна. Камбайнавы агрэгат. Камбайнавы нож. // Які выконваецца з дапамогай камбайна. Камбайнавая ўборка збожжа. Камбайнавая здабыча вугалю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кало́дзежны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да калодзежа. Калодзежны журавель.
2. Які ажыццяўляецца, праводзіцца пры дапамозе калодзежаў (у 2 знач.). Калодзежная здабыча нафты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падзёнка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Тое, што і аўсянік. Скача воддаль падзёнак сям’я і канае з сонцам. Караткевіч. Падзёнкі — прывабная здабыча для рыбы. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кары́сць, укр. користь, рус. корысть, чэш. kořist ’здабыча, трафеі’, польск. korzyść ’карысць’, серб.-харв. ко̏рист, славен. korȋst ’здабыча’. Зыходнае значэнне ’здабыча’ (Фасмер, 2, 343). Тады прасл. koristь ад koriti ў значэнні ’пакараць’ (чэш. kořiti, в.-луж. korić, рус. корить і інш.) (Міклашыч, 130), гл. карыць. Аднак гэта версія не мае тлумачэння з пункту гледжання словаўтварэння. Мы не ведаем суфікса ‑stь, з дапамогай якога б фарміраваліся назоўнікі ад дзеясловаў. Вельмі праблематычная версія аб koristati < ko‑ristati (ristati ’гнацца’) (Варбот, Этимология, 1970, 65–70). Іншыя этымалогіі яшчэ менш надзённыя. Агляд версій гл. Трубачоў, Эт. сл., 11, 71–73.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Палон ’няволя, у якую трапляе чалавек, захоплены ворагам у час вайны’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш.), пало́ннік ’палонны’ (Нас., Гарэц.). Агульнаслав.: рус., укр. поло́н, ст.-рус. полонъ, ст.-слав. пленъ, польск. plon ’жніва, ураджай’, чэш. plen ’выручка, прыбытак’; ’ураджай’, славац. plen ’здабыча, грабеж’, серб.-харв. пле̑н, пли̏јен ’здабыча’, славен. plén ’здабыча, грабеж’, балг. плен ’палон’. Прасл. pelnъ. Роднасныя літ. pel̃nas ’заслуга, заработак’, pelnaũ, pelnýti ’заслужваць’, лат. pèlna ’заслуга, прыбытак’, ст.-інд. paṇas ’абяцаная узнагарода’, pánatē ’закупляе, скупляе’, грэч. πολέω ’купляю’, ст.-в.-ням. fäli (< *fēli̯a) ’прадажны’, ст.-ісл. falz ’тс’ (гл. Фасмер, 3, 314; там жа і агляд літ-ры).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пажы́так ’дробны скарб, хатнія рэчы; здабыча, пажыва’ (ТСБМ, Нас., Бяльк., Шат.), пожы́ток ’узятак’ (Ніканчук, Лексика Полесья). З польск. pożỳtek ’карысць, выгада’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)