зале́жны

1. зави́симый;

~нае стано́вішча — зави́симое положе́ние;

~ныя краі́ны — зави́симые стра́ны;

2. грам. подчинённый, страда́тельный;

○ з. стан — страда́тельный зало́г

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рэ́верс, ‑а, м.

Спец.

1. Прыстасаванне, пры дапамозе якога можна мяняць напрамак руху машыны ў процілеглы бок. Счэпшчык ляскае ручкай аўтасчэпкі, машыніст пераводзіць рэверс, і састаў ідзе назад. Васілёнак.

2. Адваротны бок медаля або манеты.

3. Пісьмовае абавязацельства, якое гарантуе што‑н.

4. У дарэвалюцыйнай арміі — грашовае забеспячэнне, залог, які ўносіць малады афіцэр у палкавую касу пры жаніцьбе.

[Ад лац. reversus — адваротны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Зало́жнік 1 ’асоба, затрыманая ў якасці гарантыі (залогу)’. Рус., укр. зало́жник, балг. зало̀жник, макед. заложник ’тс’. Утворана ад прым. заложны (які ад залогъ — слова, вядомага яшчэ ў ст.-слав.) са знач. ’такі, што пакінуты ў залог’ з дапамогай суфікса ‑ік (гл. пра словаўтваральную мадэль Сцяцко, Афікс. наз., 104–105). Час утварэння — ст.-рус. ці нават познепрасл., паколькі адпаведныя словы вядомы паўд.-слав. мовам. БЕР, 1, 595. Паводле Шанскага (2, З, 44), рус. слова ўтворана ад дзеяслова заложить ’аддаць у залог’ з дапамогай суфікса ‑ник, аднак гэта азначала б позняе ўтварэнне слова.

Зало́жнік 2 ’паліца для пасуды’ (Жд. 1; круп., Нар. сл.), ’паліца з дзіркамі для лыжак’ (пін., Нар. лекс., 108), залэжнік, залажэ́тнік ’паліца для посуду’ (Сцяшк.). Рус. смал. заложник ’тс’. Назоўнікі з конфіксам за‑ + ‑нік абазначаюць прадметы, размешчаныя за тым, што названа ў аснове (Сцяц., Афікс. наз., 238). Таму, магчыма, слова ўтворана ад ло́жак, а паліца змяшчалася за ложкам (?). Трэба адзначыць, што слова распаўсюджана шырэй, чым словатворчая мадэль, паводле Сцяцко (гом., маг.). Гл. жаложнік.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

незале́жны незави́симый; незави́сящий;

~ная дзяржа́ва — незави́симое госуда́рство;

па незале́жных ад мяне́ прычы́нах — по незави́сящим от меня́ причи́нам;

○ н. стан — грам. действи́тельный зало́г

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зваро́тны

1. (ведущий назад) обра́тный;

з. шлях — обра́тный путь;

2. (возвращающийся) возвра́тный;

3. грам. возвра́тный;

○ з. стан — возвра́тный зало́г;

з. а́драс — обра́тный а́дрес;

з. тыф — возвра́тный тиф

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паступа́льны, ‑ая, ‑ае.

Накіраваны ўперад, у будучае. Паступальнае развіццё савецкай культуры. □ У тыя дні наша партыя, намячаючы далейшыя напрамкі паступальнага развіцця савецкага грамадства, падкрэслівала, што на шляхах камуністычнага будаўніцтва нас чакае велізарнейшая работа. «Звязда». Рух паступальны — поспеху залог, Таму і забаронены стаянкі На скрыжаванні вуліц і дарог. Жычка. Увесь гэты час складаліся кнігі, пісаліся вершы, паэмы з жаданнем — праўдзіва і поўна паказаць паступальны рух нашага грамадства, ажыццяўленне задум савецкіх пакаленняў, паднятых сілай і страсцю Кастрычніка. Лужанін.

•••

Паступальны рух гл. рух.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

действи́тельный

1. (реальный) рэчаі́сны;

2. (подлинный) сапра́ўдны;

3. / действи́тельный зало́г грам. незале́жны стан;

действи́тельная слу́жба воен. абавязко́вая слу́жба;

действи́тельный член акаде́мии нау́к правадзе́йны член акадэ́міі наву́к.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

закла́дывать несов.

1. в разн. знач. заклада́ць, закла́дваць;

2. (заполнять пустое пространство) заклада́ць, закла́дваць;

3. (отдавать в залог) заклада́ць, закла́дваць, застаўля́ць;

4. (запрягать) запрага́ць, заклада́ць, закла́дваць; см. заложи́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

возвра́тный

1. (обратный) зваро́тны;

возвра́тный путь зваро́тны шлях, шлях (даро́га) наза́д;

2. грам. зваро́тны;

возвра́тное местоиме́ние зваро́тны займе́ннік;

возвра́тный глаго́л зваро́тны дзеясло́ў;

возвра́тный зало́г зваро́тны стан;

3. мед. зваро́тны;

возвра́тный тиф зваро́тны тыф;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

обеспе́чение ср.

1. в разн. знач. забеспячэ́нне, -ння ср.;

материа́льное обеспе́чение в ста́рости матэрыя́льнае забеспячэ́нне на ста́расць;

социа́льное обеспе́чение сацыя́льнае забеспячэ́нне;

боево́е обеспе́чение воен. баяво́е забеспячэ́нне;

2. (гарантия) гара́нтыя, -тыі ж., зало́г, -гу м., зару́ка, -кі ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)