уте́чь сов.

1. (о жидкости) вы́цечы, мног. павыцяка́ць;

2. перен., разг. (миновать) міну́ць; (пройти) прайсці́; (исчезнуть) зні́кнуць;

утекли́ го́ды міну́лі (прайшлі́) гады́;

вре́мя утекло́ час прайшо́ў (міну́ў).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прысні́ць, ‑сню, ‑сніш, ‑сніць; зак., каго-што.

Убачыць у сне. — Багаты будзеш, Янка, раз прысніў такі сон. — Калі б гэта была праўда, дык я гатоў яшчэ прысніць яго, — жартаваў Янка. Колас. Жартаўлівы смех дзявочы, Галасы-званочкі... Ці прысніў я, ці то ява?.. Праціраю вочы... Лойка. І чаго толькі мне не ўяўлялася! Неяк раз нават прысніў, быццам Наташа знайшла планшэтку і, замест таго, каб папярэдзіць нас, занесла яе ў сваю школу... Шыловіч. / у вобразным ужыв. Крумкач глюгу звесіў Над згніўшай калодай... Прысніла Палессе Мінулыя годы. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паце́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

1. Пакрывацца потам. Шаройка моцна пацеў і раз-поразу выціраў твар вялікай бруднай хусткай. Шамякін. Кастусь параіў .. [Алесю]: — Скінь ватоўку, менш будзеш пацець. Ваданосаў. // перан.; над чым і без дап. Разм. Затрачваць на што‑н. многа працы, намаганняў; працаваць над чым‑н. доўга, упарта. Цэлы дзень пацеў Янка над сваім сплавам. Дамашэвіч. На плошчы, быццам пнёў у лесе, статуй. Пацелі скульптары не годы, а вякі. Прануза.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрывацца вільготным налётам. Сцяна пацее ад вільгаці. □ Пасля дажджу пацела, Дымілася зямля. Калачынскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

быва́лый

1. (былой, бывший прежде) разг. ко́лішні, міну́лы; (привычный — ещё) не но́вы, звыча́йны;

быва́лые го́ды ко́лішнія (міну́лыя) гады́;

э́то де́ло быва́лое гэ́та спра́ва звыча́йная;

2. (сведущий, опытный) разг. быва́лы чалаве́к;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перане́сціся сов.

1. прям., перен. перенести́сь;

за гадзі́ну на самалёце ~нёсся з Масквы́ ў Мінск — за час на самолёте перенёсся из Москвы́ в Минск;

у ду́мках п. ў дзіця́чыя гады́ — мы́сленно перенести́сь в де́тские го́ды;

2. разг. перенести́ свои́ ве́щи

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сагну́ць сов.

1. в разн. знач. согну́ть;

с. дрот — согну́ть про́волоку;

гады́ яго́ ~ну́лі — го́ды его́ согну́ли;

2. покорёжить, изогну́ть;

с. бляша́нку — покорёжить (изогну́ть) жестя́нку;

◊ с. у дугу́ — (каго) согну́ть в дугу́ (кого);

с. у барано́ў рог — согну́ть в бара́ний рог;

с. у тры пагі́белі — согну́ть в три поги́бели

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

распалі́ць, ‑палю, ‑паліш, ‑паліць; зак., каго-што.

1. Прымусіць гарэць агнём, падпаліць (дровы і пад.). Каваля ў кузні сапраўды ўжо не было. Рыгор сам распаліў вугаль. Капусцін. // Раскласці, развесці агонь дзе‑н., у чым‑н. Распаліць печ. Распаліць горан. □ Пасля вячэры распалілі касцёр, паселі кружком пад соснамі. Навуменка. Іван Сяргеевіч прыпомніў, што ў кедрачы, каля сухастояў, ляжала сухое галлё. Пайшоў туды і распаліў агонь. Мяжэвіч.

2. Моцна нагрэць агнём, жарам. — Калі чыгун распаліць, а потым у халодную ваду кінуць — трэсне. Асіпенка.

3. перан. Узмацніць якое‑н. пачуццё, жаданне і пад.; давесці да высокай ступені развіцця. Распаліць цікавасць. Распаліць спрэчкі. □ Відаць .. [немцы] распалілі апетыт іншым, бо неўзабаве прыняліся за яду амаль усе. Шамякін. // Прывесці ў стан узрушэння; запаліць якім‑н. жаданнем. Бацьку гэтыя падказкі [ратнікаў] толькі яшчэ больш, распалілі. Ён хапіўся за Лаўрэнаву стрэльбу, сарваў яе з пляча. Якімовіч.

4. перан. Развязаць, распачаць (барацьбу, вайну). Пра мірныя годы гавару і пра тых, Хто распаліць на прасторах хоча пажары вайны. Смагаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праплы́сці сов.

1. в разн. знач. проплы́ть;

п. па Нёмане — проплы́ть по Нёману;

п. сто кіламе́траў — проплы́ть сто киломе́тров;

~лы́ў невялі́чкі ка́цер — проплы́л небольшо́й ка́тер;

по́бач ~лыла́ не́йкая по́стаць — ря́дом проплыла́ кака́я-то фигу́ра;

пе́рад вачы́ма ~лылі́ малю́нкі дзяці́нства — пе́ред глаза́ми проплы́ли карти́ны де́тства;

2. перен. (миновать) проте́чь;

~лылі́ гады́ — протекли́ го́ды

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паба́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

1. каго. Убачыць, сустрэць каго‑н. З самай раніцы мы таўкліся каля саўгаснай канцылярыі, каб як пабачыць загадчыка саўгаса. Нікановіч. Ахрэму хацелася пабачыць старшыню, дазнацца пра ўсё падрабязна, што там на вечар запланавана. Кавалёў.

2. каго-што. Убачыць многае. Малодшы брат.. паспеў пабываць ужо ў Заходняй Беларусі, пабачыў Бесарабію і недзе цяпер, мабыць вызваляе Румынію ад фашыстаў. Асіпенка. Твар стаў калючым, суровым, нібы пражыў Міколка доўгія дзесяткі год, усё перажыў, усё пабачыў на свеце. Лынькоў. // перан.; што, чаго і з дадан. сказам. Зазнаць, перажыць. Хоць шмат мы пабачылі гора За годы праклятай вайны, Але не хілілі ў пакоры Прад катам сваёй мы спіны. Астрэйка.

3. каго-што, з дадан. сказам і без дап. Успрыняць зрокам, убачыць; паглядзець на каго-што. [Ігнась] ужо нецярпліва чакаў, каб хутчэй пабачыць.. таемны багаж. Мурашка. Самым цікавым для мяне было пабачыць, як з высокага яруса бярвення кацілі ў Нёман калоды. Колас.

4. што і без дап. Даведацца, упэўніцца ў чым‑н. [Маці:] — Пабачыш, застанецца.. [Андрэйка] на другі год. Гамолка. [Максім Сцяпанавіч:] — Ды не хвалюйся, калі ласка, пабачыш, усё будзе добра. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

год (мн. гады́) м., в разн. знач. год;

гады́ жыцця́ — го́ды жи́зни;

у гэ́тым го́дзе — в э́том году́;

паслявае́нныя гады́ — послевое́нные го́ды;

по́ры го́да — времена́ го́да;

○ Но́вы г. — Но́вый год;

навуча́льны г. — уче́бный год;

высако́сны г. — високо́сный год;

светлавы́ г. — астр. светово́й год;

зо́рны г. — звёздный год;

трапі́чны г. — тропи́ческий год;

◊ кру́глы г. — кру́глый год;

з го́ду ў г. — из го́да в год;

выйсці́ з гадо́ў — вы́йти из лет;

г. у г. — ежего́дно;

з гада́мі — с года́ми;

у гада́х — в лета́х;

без го́да ты́дзень — бе́з году неде́ля;

не па гада́х — не по года́м;

на схі́ле гадо́ў — на скло́не лет;

па маладо́сці гадо́ў — по мо́лодости лет;

з малы́х гадо́ў — с ма́лых лет, с малоле́тства;

у адны́х гада́х — в одно́м во́зрасте, в одни́х лета́х;

гады́ ў рады́ — в ко́и-то ве́ки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)