Verbum

◎ Канволь ’паркаль з атласнымі палосачкамі’ (ветк., Мат. Гом.). Відавочна, з ням. Kammvolle ’часаная воўна’, што не звязваецца семантычна. Магчыма, недакладна запісана значэнне ў інфарматара або гэта семантычны перанос: паркаль вырабляецца таксама з часанай бавоўны.

Абамбе́рыць ’дрэнна пастрыгчы, як авечку’ (Янк. Мат., Цыхун, вусн. паведамл.). Ці не з літ. bámbaras ’густая воўна, нягоднік’? Дзеяслоў, магчыма, утварыўся ўжо на беларускай глебе ад назоўніка літоўскага паходжання, сляды якога не захаваліся. Гл. Мартынаў, БЛ, 1972, 1, 19. Іншая версія: ад *абалберыць да польск. balwierz ’цырульнік’ (Трубачоў, пісьмова).

По́ўсць, по́ўсь, по́ўсьть ’шэрсць’, ’падшэрстак’, ’пыл, валаконцы, якія збіраюцца пад кроснамі або пры апрацоўцы нітак ці кужалю’ (ТСБМ, Янк. 1, Гарэц., Уладз., Касп., Сл. ПЗБ, ТС, Бяльк.), ’асцюкі ў коласе’ (пух., асіп., ЛА, 2), ’шэрсць, якая вылазіць з жывёлы’ (Шат.), ’футра’ (смарг., Сл. ПЗБ), по́высць ’воўна’ (Мат. Маг.), укр. повсть ’лямец’, рус. дыял. полсть ’лямцавая посцілка’, ’полка’, полсти́на ’лямец’, ст.-рус. пълсть ’лямец, дыван з лямцу’, польск. pilść, чэш. plst ’лямец, фетр’, в.-луж., н.-луж. pjelsć, славац. plsť, славен. pȏlst, серб.-харв. пу̏ст ’лямец’, балг. плъст, макед. pólst ’тс’ (Lex. mac. du XVI‑e siecle). Да прасл. *pьlstь, роднаснага ст.-в.-ням. filz ’воўна’, англ.-сакс. felt, швед., дац. filt, лац. pilleus, pilleum ’лямцавы капялюш’, грэч. πῖλος ’лямец’, што ўзыходзяць да і.-е. *piles‑ ’волас’ (БЕР 5, 372; Скок, 3, 81–82; Фасмер, 3, 318; Шустар-Шэўц, 2, 1078; Сной₂, 542).

Баво́ўна (у Касп.: ’бавоўна, вата’). Укр. баво́вна. Запазычанне з польск. bawełna (а гэта не з ням., як лічылі раней, а з чэш. bavlna, гл. Клеменсевіч, II, 145) з заменай ‑eł на ‑ol (паводле ўсх.-слав. фанетыкі або пад уплывам слова воўна ’шэрсць’). Цімчанка, 45, 47; Шалудзька, Нім., 21; Бернекер, 46; Фасмер, 1, 101; Слаўскі, 1, 28; Махэк₂, 48; Рыхардт, Poln., 34; Кюнэ, Poln., 44.

Ворс, ворса (БРС, КТС, Нас., Касп.) ’адходы воўны пры часанні ў выглядзе асобных кароткіх валокнаў’ (Влад.); ’мяккая воўна’ (Мядзв.). Рус. ворс, укр. ворс. Відавочна, сумеснае ўсходнеславянскае запазычанне са ст.-перс. vars ’волас’; параўн. таксама авест. varǝsa ’волас’, н.-перс. gars ’тс’, роднаснае рус. волос (Фасмер, 1, 355; Шанскі, 1, В, 169; Брукнер, 627). З слав. запазычана літ. varsà ’жмут шэрсці, валасоў’ (Буга, KS, 199; Скарджус, Slav., 233).

*Весніна́, вэснина́ ’вясенняе ворыва’ (палес., Выг.). Утворана пры дапамозе суф. ‑ін‑а ад *веснаваць. Аналагічна ў паўн.-рус. гаворках назвы для работ, якія выконваюцца вясной: ве́сни́на́ ’воўна, якую настрыглі з авечак у маі або летам’, пск. ’сняткі вясенняга ўлову’, арханг. веснова́нье ’паляванне на марскіх звяроў вясной’, пск. вешница ’вясенняе ворыва’, арханг. вёшня ’вясенняя сяўба’, укр. веснування, веснова́нє ’правядзенне веснавых палявых работ’, польск. vʼosna ’вясеннія палявыя работы’, серб. про̀летина ’вясенняя сяўба’.

Мшыць ₁ ’закладваць мох між бярвенняў’ (красл., Сл. ПЗБ; ТС), мшы́ты ’перасцілаць і запакоўваць посуд на возе’ (Вярэн.), зах.-укр. мшити ’канапаціць мохам’, рус. мшить ’тс’, кастрам. ’перасцілаць і пакаваць посуд на возе’. Да імшыць ₁.

Мшыць ₂, мшы́ты, мшы́цца ’пакрывацца тонкімі валаскамі (пры тканні), касмаціцца’, мшы́сты ’калматы, касматы’ (ТС; драг., жытк., лельч., Уладз.), рус. валаг. мши́ться ’зношвацца, рабіцца анучай, акраўкамі’. Да мох ’пух, пушок (на целе), воўна, валокны’, махнаты ’касматы’.