Бэ́нбан ’частка малатарні, дзе круцяцца цапы ды абіваюцца снапы’ (КЭС, лаг.). З польск. bęben ’барабан; барабан у малатарні’ (аб польскім слове гл. Слаўскі, 1, 31).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бараба́ншчык. Рус. бараба́нщик. Натуральна гэта слова можна лічыць вытворным ад бараба́н (гл.). Але ёсць думка, што гэта запазычанне з цюрк. *darabančy (ад daraban ’барабан’). Так Залеман (аб гэтым гл. ИОРЯС, 10, 2, 76). Сумняваецца Шанскі, 1, Б, 37 (лічыць, што тут утварэнне суфіксам ‑щик ад бараба́н). Цюрк. версію можа падтрымліваць укр. бараба́нчик ’барабаншчык’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наба́т, -а і -у, М -ба́це, м.
1. -у. Сігнал трывогі з выпадку якога-н. бедства, які падаецца пры дапамозе звона.
2. -а. Вялікі вайсковы барабан у Старажытнай Русі.
◊
Біць у набат — выклікаць трывогу, звяртаць увагу грамадства на што-н.
|| прым. наба́тны, -ая, -ае.
Н. звон.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
забубні́ць сов., разг.
1. (забить в бубен, барабан) забараба́нить;
2. перен. забубни́ть, забормота́ть; заворча́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бу́хкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Часта, раз за разам бухаць. Аркестр іграў факстрот, часта і гулка бухкаў барабан, звінелі і бразгаталі медныя талеркі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тамбуры́н, ‑а, м.
1. Ударны народны музычны інструмент, род бубна (пашыраны на поўдні Еўропы).
2. Барабан з падоўжаным корпусам (пашыраны на поўдні Францыі, у Правансе).
[Іт. tamburino.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тулумба́с ‘старажытны ударны інструмент’ (ТСБМ), таламба́с ‘літаўра’ (Ласт.). У якасці зыходнага лічыцца тур. tulumbaz ‘бубнач, барабаншчык’ (Фасмер, 4, 118; ЕСУМ, 5, 673); хутчэй за ўсё, праз укр. тулумба́с, таламба́с ‘тс’, польск. tułumbas, tołombas, tołumbas ‘турэцкі вайсковы барабан’, параўн. таксама серб.- харв. таламба́с ‘літаўра, барабан’, якое лічыцца балканскім турцызмам (Скок, 3, 437).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лезгі́нка 1,
гл. лезгіны.
лезгі́нка 2, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Народны танец лезгінаў, а таксама музыка да гэтага танца. Загрымеў барабан, загучала вясёлая лезгінка. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фле́йта, ‑ы, ДМ ‑йце, ж.
Духавы музычны інструмент высокага рэгістра ў выглядзе драўлянай або металічнай трубкі з адтулінамі і клапанамі. Глуха войкнуў барабан. І флейты захваляваліся жалобнай мелодыяй. Мікуліч.
[Ням. Flöte.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бамбэ́лак невялікі барабан з бразготкамі’; пераносна ’жывот’ (Янк. Мат.). Запазычанне з польск. bąbel, bębel ’пухір, бурбалка’, памянш. bąbelek, кантамінаванага з польскім bębenek ’бубен, барабан’ (першае — да слав. асновы bǫb‑, другое — таксама да bǫb‑; экспрэсіўна-гукапераймальныя асновы, гл. Слаўскі, 1, 29, 31). Кантамінацыя мела месца, мабыць, ужо ў бел. мове. Але не выключаецца, што бамбэ́лак проста з польск. bąbelek ’бразготка’. Параўн. значэнне бел. слова: ’невялікі барабан з бразготкамі’ (!). Параўн. укр. бамбу́лька ’круглая ягада (бульбы)’ < польск. Да фанетыкі такіх запазычанняў гл. Зілынскі, PF, 12, 376. Пра магчымасць захоўвання групы ‑ом‑ (< прасл. — ‑ǫ‑) у слав. мовах гл. Махэк₂, 44 (але непераканаўча).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)