бадзя́жка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑жцы, Т ‑ай (‑аю), ж.; Р мн. ‑жак.

Разм. Памянш.-ласк. да бадзяга ​2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шату́н м.

1. мех. шату́н, -на́ м.;

2. (бродяга) разг. бадзя́га, -гі м. и ж.;

3. охотн., обл. мядзве́дзь-бадзя́га, род. мядзве́дзя-бадзя́гі м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бадзя́ка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑дзяцы, Т ‑ай (‑аю), ж.

Разм. Тое, што і бадзяга ​2. Заўтра зноў прыходзь сюды, бадзяка, Каб песню даспяваць і скончыць казку. Дзяргай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чарню́шчы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Зусім чорны. За вялікім сталом, які стаяў убаку, за паўквартай гарэлкі сядзеў чарнюшчы бадзяга ў лахманах; на стале ляжаў акраец чэрствага хлеба і хвост селядца, на якім выступіла соль. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пла́ўдыр ’вечны бадзяга’ (Касп.). Балтызм. Параўн. літ. plovimas ’бадзяга’ < plavinėti ’бадзяцца, цягацца, красці’. Суфікс ‑дыр, яку бабздыр, пупздыр (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Басты́сь здаровы, ні на што няздатны хлопец, бадзяга’ (Касп.). Няяснае слова (як і большасць экспрэсіўных слоў наогул). Можна меркаваць, што гэта нейкае ўтварэнне («экспрэсіўны» суфікс ‑с‑), звязанае з басця́цца (з літ. мовы) ’бадзяцца’ (гл.), басця́ка ’бадзяга’ і з байстру́к, бастру́к. Параўн. яшчэ літ. bastū̃nas ’бадзяга’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

брадзя́га, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑дзязе, Т ‑ай (‑аю), ж.

Тое, што і валацуга, бадзяга ​2. [Алесь:] — А то ты [Мікалай] сам брадзягаю жывеш, а пра іншых клапоцішся... Чорны. [Даніла:] — Марынка, чула ты брадзягу? Ой, абармот жа, абармот! Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

усухамя́тку, прысл.

Разм. Тое, што і сухама. Я адзеўся, памыўся, усухамятку паснедаў, з крана папіў вады і ўжо збіраўся ісці на цэлы дзень у пошукі работы, як бадзяга, што сачыў за мною, сказаў: — Можа ты мне пазычыш на пахмелку? Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Надочнік ’рачная губка, бадзяга’ (ТС). Гл. надзёжнік.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Туля́ч ‘месяц’ (Сцяшк. Сл.), ‘бадзяга’ (Я. Купала). У выніку семантычнага пераносу ‘бадзяга’ > ‘месяц, які ў хмарах блукае па небе’; варыянтнае да тула́ч (гл.), параўн. ст.-бел. тулаючий і туляючийся ‘які не мае сталага месца’ (ГСБМ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)