бадзя́га¹, -і, ДМ -дзя́зе, ж.
Прэснаводная губка, якая ў высушаным стане выкарыстоўваецца ў медыцыне для лячэння рэўматызму.
Націрацца бадзягай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бадзя́га², -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -дзя́зе, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -дзя́г.
Бяздомны без пэўнага занятку чалавек.
Хадзіць бадзягам па свеце.
|| прым. бадзя́жніцкі, -ая, -ае і бадзя́жны, -ая, -ае.
Бадзяжніцкае жыццё.
Бадзяжны люд.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бадзя́га
‘прэснаводная губка’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
бадзя́га |
| Р. |
бадзя́гі |
| Д. |
бадзя́зе |
| В. |
бадзя́гу |
| Т. |
бадзя́гай
бадзя́гаю |
| М. |
бадзя́зе |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бадзя́га
‘незаняты працай чалавек’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
бадзя́га |
бадзя́гі |
| Р. |
бадзя́гі |
бадзя́г |
| Д. |
бадзя́гу |
бадзя́гам |
| В. |
бадзя́гу |
бадзя́г |
| Т. |
бадзя́гам |
бадзя́гамі |
| М. |
бадзя́гу |
бадзя́гах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бадзя́га
‘незаняты працай чалавек’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
бадзя́га |
бадзя́гі |
| Р. |
бадзя́гі |
бадзя́г |
| Д. |
бадзя́зе |
бадзя́гам |
| В. |
бадзя́гу |
бадзя́г |
| Т. |
бадзя́гай
бадзя́гаю |
бадзя́гамі |
| М. |
бадзя́зе |
бадзя́гах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бадзя́га I ж. (пресноводная губка) бодя́га
бадзя́га II м. и ж., разг. (о мужчине) бродя́га; скита́лец; шату́н; (о женщине) бродя́га; скита́лица; шату́нья
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бадзя́га 1, ‑і, ДМ ‑дзязе, ж.
Прэснаводная губка, якая ў высушаным стане выкарыстоўваецца ў медыцыне для лячэння рэўматызму. Сёлета нага паправілася — дала жонка рады, націраючы бадзягай. Чыгрынаў.
бадзя́га 2, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑дзязе, Т ‑ай (‑аю), ж.
Бяздомны, незаняты працай чалавек. Жаласць да самога сябе агарнула Пракопа. Хто ён цяпер? Бадзяга, жабрак, бяздомнік! Колас. Моўчкі глядзіць беспрацоўны бадзяга На белакрылыя чайкі над морам. Танк. / Пра жывёл. Вунь — галаву падняў, глядзіць: вазьмі! Бадзяга-конь! Няма куды падзецца. Бялевіч. Зімою воўк есць усё, што трапіць яму на зуб. Выбіраць галоднаму бадзягу не прыходзіцца. В. Вольскі. // Пра чалавека, які ўвесь час вандруе, мяняе месцажыхарства.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бадзя́га 1 ’вадзяная расліна, бадзяга’ (Касп., Бяльк.), бадзя́жны (Нас.). Рус. бадя́га, бодя́га, укр. бадя́га ’рачная губка, Spongilla’. Да *bosti, *bodati ’калоць’ (гл. пад бада́ць). Першапачаткова ’калючая, пякучая расліна’ (параўн. уласцівасць бадзягі выклікаць на целе апёкі).
Бадзя́га 2 ’расліна Cirsium oleraceum Scop., бадзяк агародны’ (Кіс.). Утварэнне суфіксам ‑яга ад *bod‑ ’калоць’ (гл. бада́ць), такое ж самае, што і бадзя́га ’губка, бадзяга’. Параўн. іншыя назвы бадзяку, чартапалоху і асоту: бадзяк, бадак, будзяк і г. д.
Бадзя́га 3 ’выдаўбаная калода для вадапою’ (Гарэц.), ’карыта з выдаўбанага пня ля калодзежа’ (Др.-Падб.). Відаць, вытворнае (суф. ‑яга) ад *баддзя (параўн. бадзе́йка, гл.). Адносна семантыкі параўн. укр. дыял. бадя́ ’драўлянае вядро ля калодзежа; калодзежны журавель’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бадзяга, туляга, блукалец; валацуга (разм.); бадзяка (абл.); цыган (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
мядзве́дзь-бадзя́га
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
мядзве́дзь-бадзя́га |
мядзве́дзі-бадзя́гі |
| Р. |
мядзве́дзя-бадзя́гі |
мядзве́дзяў-бадзя́г |
| Д. |
мядзве́дзю-бадзя́гу |
мядзве́дзям-бадзя́гам |
| В. |
мядзве́дзя-бадзя́гу |
мядзве́дзяў-бадзя́г |
| Т. |
мядзве́дзем-бадзя́гам |
мядзве́дзямі-бадзя́гамі |
| М. |
мядзве́дзю-бадзя́гу |
мядзве́дзях-бадзя́гах |
Крыніцы:
krapivabr2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)