недарэ́ка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -рэ́цы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -рэ́к і -аў (разм.).
1. Някемлівы, няўмелы, адсталы чалавек.
2. Тое, што і няўклюда.
3. Слабы, хваравіты чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ла́патнік, -а, мн. -і, -аў, м. (разм.).
1. Той, хто пляце і прадае лапці (уст.).
2. Той, хто ходзіць у лапцях (пра беднага селяніна; уст.).
3. Неадукаваны, некультурны, адсталы чалавек (звычайна як лаянкавае слова; пагард.).
Вахлак, л. няшчасны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
першабы́тны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да найстаражытнейшага перыяду гісторыі чалавецтва.
П. чалавек.
2. перан. Які захоўвае першапачатковы стан.
Першабытная прырода (некранутая).
3. перан. Дзікі, некультурны, адсталы.
Першабытныя норавы.
|| наз. першабы́тнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ідыёт, ‑а, М ідыёце, м.
1. Разумова адсталы, недаразвіты, прыдуркаваты чалавек.
2. Разм. лаянк. Дурань, тупіца. Кюблер паморшчыўся, нібы ў яго моцна забалеў зуб, некага вылаяў: — Ідыёт! Заўсёды спяшаецца. Шамякін.
[Ад грэч. idiōtēs — невук.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́паць¹, -пця, мн. -пці, -пце́й, м.
1. Плецены абутак з лыка, бяросты ці вяровак.
Лазовыя лапці.
2. перан. Адсталы, некультурны чалавек.
◊
Абуць у лапці (разм., жарт.) — абдурыць, ашукаць і пасмяяцца з каго-н.
|| памянш. ла́пцік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым. ла́пцевы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лапцю́жны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Бедны, адсталы. Браткі-таварышы! У машынным гудзе Не будзе Беларусь Лапцюжнаю стаяць. Хведаровіч. // Цяжкі, жабрацкі (пра лёс, долю і г. д.). Лапцюжная доля. □ Дзед заплятае аборы, Лёс свой лапцюжны кляне. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старарэжы́мны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які мае адносіны да старога, царскага рэжыму. Яшчэ і папы тады, ярыя такія, старарэжымныя, былі, і з імі трэба было вытрымаць добрую сутычку. Ермаловіч. // Такі, як пры старым рэжыме; адсталы, аджыўшы. Старарэжымныя парадкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запле́снелы і заплясне́лы, ‑ая, ‑ае.
Пакрыты плесняй, цвіллю; цвілы. Брудныя, мабыць, ніколі не беленыя сцены пакрыты заплеснелымі плямамі. Мядзёлка. Камера была маленькая і вельмі сырая. З столі капала вада, сцены былі слізкія і запляснелыя. Зуб. // перан. Закаснелы, адсталы, устарэлы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
некульту́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца на нізкім узроўні культуры, адсталы.
2. Які не мае культурных звычак; грубы. Некультурны чалавек. // Які не адпавядае правілам паводзін культурных людзей. Некультурныя звычкі.
3. Спец. Які не разводзіцца чалавекам; дзікі, не акультураны чалавекам (аб раслінах).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заскару́злы, ‑ая, ‑ае.
Агрубелы, шорсткі, шурпаты. Грубыя, заскарузлыя рукі нагадвалі ўсохлую патрэсканую зямлю. Дуброўскі. // перан. Адсталы, закаснелы. Дзесьці ў цёмных нетрах заскарузлай Данькавай душы ёсць нешта такое, што можна назваць падабенствам да чалавечых пачуццяў. Шкраба. Кіпела Затонне, выбітае з каляіны заскарузлай плыні вясковага жыцця. Перкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)