форс-мажо́р, ‑у, м.

Кніжн. Абставіны, якія вымушаюць дзейнічаць пэўным чынам, насуперак плану; акалічнасць, якую немагчыма прадухіліць або ліквідаваць.

[Фр. forse majeure.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

атмасфе́ра, -ы, ж.

1. Газападобная абалонка Зямлі і некаторых іншых планет.

Зямная а.

2. перан. Навакольныя ўмовы, абставіны, асяроддзе.

А. даверу.

А. дружбы і супрацоўніцтва.

3. Адзінка вымярэння ціску газаў.

Ціск у сто атмасфер.

|| прым. атмасфе́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

збег, -у, м.

1. гл. збегчы.

2. Месца, паглыбленне, па якім збягае вада.

Стаць на самым збегу вады.

3. Спалучэнне, злучэнне (спец.).

З. зычных гукаў.

Збег акалічнасцейабставіны, якія склаліся пэўным чынам, ход падзей, які абумовіў што-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спрытню́га, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМю́зе, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -ню́г (разм., неадабр.).

Чалавек, які рознымі хітрыкамі выгадна для сябе выкарыстоўвае абставіны.

Ведаем мы гэтага спрытнюгу, ён ужо тры кватэры мае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

экспазі́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.

1. Размяшчэнне якіх-н. экспанатаў у пэўным парадку для агляду.

Э. твораў мастака.

2. Уступная частка літаратурнага ці музычнага твора, у якой выкладаюцца матывы і абставіны, што папярэднічаюць развіццю сюжэта (спец.).

|| прым. экспазіцы́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прымеркава́цца, ‑мяркуюся, ‑мяркуешся, ‑мяркуецца; зак.

Сабрацца, прымерыцца, падрыхтавацца што‑н. зрабіць, улічыўшы абставіны. Прымеркавацца перайсці дарогу. Толькі я прымеркаваўся скочыць — мяне схапілі за руку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гі́бкі, -ая, -ае.

1. Які лёгка гнецца і разгінаецца; пругкі.

Г. дубец.

2. перан. Багаты адценнямі, выразны (пра голас, характар і пад.).

Г. голас.

3. перан. Здольны ўмела і хутка рэагаваць на пэўныя ўмовы, абставіны, прызвычайвацца да іх.

Гібкая палітыка.

|| наз. гі́бкасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

раздо́лле, -я, н.

1. Шыр, прастор; шырокая вольная прастора.

Р. неабсяжных палёў.

2. Шырокая прастора, якая дае магчымасць свабодна дзейнічаць каму-, чаму-н., праяўляцца чаму-н. (разм.).

Р. птушкам у лесе.

3. перан. Спрыяльныя, зручныя абставіны; умовы для каго-, чаго-н.

Тут р. для грыбнікоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

проціпаказа́нне, ‑я, н.

1. Асобная прыкмета або абставіны, якія паказваюць на немагчымасць або шкоднасць ужывання, прымянення чаго‑н.

2. Чыё‑н. паказанне, якое пярэчыць паказанню другога.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фа́ктар, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.

1. -у. Істотныя абставіны, прычына, рухаючая сіла якога-н. працэсу, што вызначае яго характар або асобныя рысы.

Ф. часу.

Трэба ўлічваць прыродныя фактары.

2. -а. Пасрэднік, камісіянер (уст.).

3. -а. Кіраўнік тэхнічнай часткі друкарні, распарадчык яе работамі (уст.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)